<html dir="ltr">
<head>
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=windows-1254">
<meta content="MSHTML 6.00.6000.17102" name="GENERATOR">
<style id="owaParaStyle">P {
MARGIN-TOP: 0px; MARGIN-BOTTOM: 0px
}
</style>
</head>
<body fPStyle="1" ocsi="0">
<div style="direction: ltr;font-family: Tahoma;color: #000000;font-size: 10pt;">
<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 6pt; LINE-HEIGHT: normal; TEXT-ALIGN: justify; mso-outline-level: 1">
<b><u><span style="FONT-SIZE: 9pt; COLOR: #365f91; FONT-FAMILY: 'Times New Roman','serif'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-themecolor: accent1; mso-themeshade: 191; mso-font-kerning: 18.0pt; mso-fareast-language: TR"><a href="http://haber.sol.org.tr/yazarlar/korkut-boratav/bati-da-asabi-ruh-halleri-46261"><u><span style="COLOR: #365f91; mso-themecolor: accent1; mso-themeshade: 191; mso-ascii-font-family: 'Times New Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New Roman'">http://haber.sol.org.tr/yazarlar/korkut-boratav/bati-da-asabi-ruh-halleri-46261</span></u></a>
<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
<o:p></o:p></span></u></b></p>
<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 6pt; LINE-HEIGHT: normal; TEXT-ALIGN: justify; mso-outline-level: 1">
<b><span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 'Times New Roman','serif'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-font-kerning: 18.0pt; mso-fareast-language: TR"><o:p> </o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 6pt; LINE-HEIGHT: normal; TEXT-ALIGN: center; mso-outline-level: 1" align="center">
<b><span style="FONT-SIZE: 14pt; FONT-FAMILY: 'Times New Roman','serif'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-font-kerning: 18.0pt; mso-fareast-language: TR">Batı’da Asabî Ruh Halleri<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 6pt; LINE-HEIGHT: normal; TEXT-ALIGN: center; mso-outline-level: 1" align="center">
<b><span style="FONT-SIZE: 14pt; FONT-FAMILY: 'Times New Roman','serif'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-font-kerning: 18.0pt; mso-fareast-language: TR">Korkut Boratav<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 6pt; LINE-HEIGHT: normal; TEXT-ALIGN: center; mso-outline-level: 1" align="center">
<b><span style="FONT-SIZE: 14pt; FONT-FAMILY: 'Times New Roman','serif'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-font-kerning: 18.0pt; mso-fareast-language: TR"><o:p> </o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 6pt; LINE-HEIGHT: normal; TEXT-ALIGN: justify">
<span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 'Times New Roman','serif'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: TR">Bir hatırlatmayla başlayalım: Hem 1929’da, hem 2008’de iki önemli kriz dalgası Amerika’da patlak verdi. Amerikalılar
birincisini büyük depresyon diye anarlar. İkincisini ise (bir benzetmeyle) büyük daralma (“great recession”) diye adlandırdılar.
<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 6pt; LINE-HEIGHT: normal; TEXT-ALIGN: justify">
<span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 'Times New Roman','serif'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: TR">Son krizdeki “daralma” ne kadar “büyük”tür? Yani, milli gelirdeki düşmenin süresi ve oranı, gerçekten “büyük” mü olmuştur?
<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 6pt; LINE-HEIGHT: normal; TEXT-ALIGN: justify">
<span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 'Times New Roman','serif'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: TR">ABD’de National Bureau of Economic Research, “daralma”nın takvimini tutar. Ve ekonomik daralmanın Aralık 2007’de başlayıp,
Haziran 2009’da son bulduğunu, yani on dokuz ay sürdüğünü ilan etmiştir. 1945 sonrasındaki en uzun süren daralma budur.
<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 6pt; LINE-HEIGHT: normal; TEXT-ALIGN: justify">
<span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 'Times New Roman','serif'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: TR">Son kriz ABD’de ile sınırlı kalmadı; tüm dünyaya yayıldı. Bu nedenle, “daralma”nın uluslararası boyutuna da bakalım.
Bu kriz metropolde yoğunlaşmış; milli gelir verilerini 2008-2009’da etkilemiş; gelişmiş ülkelerin tümü kapsandığında 2008’de sıfır büyüme; 2009’da ise yüzde 3.4 oranında küçülme gerçekleşmiştir. Çevre ekonomileri ise, “sadece yavaşlayanlar” ile “daralanlar”
olmak üzere ikiye ayrılmışlardır. 2010’da ise milli gelir artışları hemen hemen istisnasız tüm dünya coğrafyası için geçerli olmuştur.
<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 6pt; LINE-HEIGHT: normal; TEXT-ALIGN: justify">
<span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 'Times New Roman','serif'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: TR">Dünya kapitalist sisteminin merkezini en çok iki yıl etkileyen ve yüzde 3-4’lük bir küçülmeyle geçiştirilmiş görülen
bir konjonktürü büyük daralma diye adlandırmak abartılı görülebilir. Ancak, madalyonun diğer yüzü de var: Krize yol açan temel etkenlerin olduğu gibi devam ettiği; canlanmanın özellikle bankaları kurtarmayı hedefleyen likidite pompalamasına dayandığı ortaya
çıkmış; işsizlik de son iki yılda düzelmemiştir. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 6pt; LINE-HEIGHT: normal; TEXT-ALIGN: justify">
<span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 'Times New Roman','serif'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: TR">Giderek anlaşılmıştır ki, 2010 canlanmasının barutu hızla tükenmiştir ve Batı ekonomileri kriz öncesindeki büyüme oranlarına
ulaşamayacaklardır. Bu iç karartıcı tabloya, Ağustos başından bu yana ABD ve AB’de borsaları, finans çevrelerini, hükümetleri serseme çeviren asabî ruh hallerini de etkileyelim. Metropol ekonomileri bir büyük daralma değil, çeşitli finansal gerilimler, krizler,
bunalım-canlanma aşamaları içeren inişli-çıkışlı, bir büyük durgunluk dönemi içinden geçmektedirler. Ve 2011 sonbaharıyla birlikte yeni bir finansal çalkantı başlamaktadır.
<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 6pt; LINE-HEIGHT: normal; TEXT-ALIGN: center" align="center">
<span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 'Times New Roman','serif'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: TR">***<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 6pt; LINE-HEIGHT: normal; TEXT-ALIGN: justify">
<span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 'Times New Roman','serif'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: TR">Bu asabî ruh hallerinin ana nedenlerini kuşbakışı gözden geçirelim; özetleyelim:
<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 6pt; LINE-HEIGHT: normal; TEXT-ALIGN: justify">
<span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 'Times New Roman','serif'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: TR">* Kötümserliğin arka planında, tüm Batı ekonomilerinde canlanma konjonktürünün hızla son bulması yatıyor. 2011’in Nisan-Haziran
dönemlerine ilişkin büyüme tahmini ABD’de aşağı çekildi. Avrupa’da sıfır civarında seyretmektedir. Öncü bir gösterge olan sanayi üretimi de Temmuz’dan itibaren ülkelerin çoğunda düşmektedir.
<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 6pt; LINE-HEIGHT: normal; TEXT-ALIGN: justify">
<span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 'Times New Roman','serif'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: TR">* Bu zafiyet ortamının temel nedeni, 2010’dan itibaren ABD’de ve Avrupa’da ekonomik yönetimlerin hemen hemen tamamen
finans lobisinin önceliklerine teslim olması yatıyor. Ana slogan basittir: “Merkez bankaları bize ucuz ve bol likidite pompalasın; ama devlet harcamaları kısılsın…” Kamu açıklarını tırpanlamak, stratejik bir öncelik haline getirildi. “Büyük durgunluk”un reçetesi
de böylece oluşturuldu. Krizin ilk dalgası içinde tüketimdeki gerilemeyi telafi eden kamu harcamaları, devlet borçlarında da astronomik artışlara yol açmıştı. Şimdi ise, temel amaç, devlet borç kâğıtlarındaki olası aşınmaları frenlemek; kısacası rantiye konumlu
finans sermayesini korumaktır.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 6pt; LINE-HEIGHT: normal; TEXT-ALIGN: justify">
<span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 'Times New Roman','serif'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: TR">* Asabiyete yol açan bir diğer gelişme, Avro-bölgesinin zayıf halkalarında borç krizi biçiminde patlak verdi. Ulusal
paralarını terk ettikleri için bu devletler, para basarak veya alacaklılarını şu veya bu biçimde “vergileyerek” borç yükünü hafifletme seçeneğini de yitirmişlerdi. Otuz küsur yıl boyunca Üçüncü Dünya’ya verilen reçete bu kez Almanya ve IMF aracılığıyla Yunanistan,
İrlanda, Portekiz’de uygulandı; İspanya ile İtalya için de tartışılmaya başlandı: “Borç krizlerinin yükünü, tümüyle borçlulara yıkmak; alacaklıları gözetmek…” Yani, iç talebi, özellikle kamu harcamalarını kısarak yaratılan “fazla”yı, alacaklı ekonomilere,
bankalara (ve “kurtarma operasyonları”nın parasını veren devletlere, IMF’ye) aktarmak…
<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 6pt; LINE-HEIGHT: normal; TEXT-ALIGN: justify">
<span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 'Times New Roman','serif'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: TR">* Ne var ki, “kemer sıkma” nedeniyle durgunlaşan, küçülen ekonomiler, geçmiş borçların anaparası bir yana, faizlerini
dahi ödeyebilmek için yeniden borçlanmak zoruna düşerler. Finansal piyasalar da köşeye sıkışan ülkelerden giderek artan faiz oranları talep ederler. Böylece başlayan kısır döngünün belli bir aşamadan sonra yeni “kurtarma operasyonları” ile aşılması imkânsız
hale gelmiştir. Listeye İspanya, İtalya gibi büyük ekonomilerin katılma olasılığı gündeme gelince, “yolun son bulduğunu”, Hollanda Maliye Bakanı De Jager (adeta Almanya adına konuşarak) açıkça ifade etmiştir: “Avro bölgesinde AAA derecesini koruyan son ülkeler,
geri kalanların borçlarını üstlenemez. Tek çözüm yolu, bütçelerde kemer sıkmaktır.”
<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 6pt; LINE-HEIGHT: normal; TEXT-ALIGN: justify">
<span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 'Times New Roman','serif'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: TR">* Avrupa’nın zayıf halkaları “kemer sıkarak” durgunlaştıkça, küçüldükçe, borç senetleri değer yitirir. Fransa ve Almanya’nın
büyük bankaları, “çöp değeri taşıyan” bu varlıkları (alacakları) nedeniyle çürükçü duruma düşerler. Aynen üç yıl öncesinin ABD bankaları gibi… ABD hazinesince (astronomik fonlarla) kurtarılan Amerikan bankaları gibi, bunlar da er-geç kendi devletleri tarafından
kurtarılacaklardır; ama bugünlerde likidite sıkıntıları artmıştır. Özellikle dolar pozisyonlarındaki açıklardan kaynaklanan sıkıntılar Amerikan bankalarına taşınmıştır. Kredi puan notunun düşürülmesiyle Amerika’da başlayan sinir bozukluğu, Avrupa’daki borç
krizinin katkısıyla ağırlaşmaktadır. Üç yıl önce ABD’den Avrupa’ya yayılan finansal kriz, şimdi ters yönde bulaşmaya başlamıştır.
<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 6pt; LINE-HEIGHT: normal; TEXT-ALIGN: center" align="center">
<span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 'Times New Roman','serif'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: TR">***<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 6pt; LINE-HEIGHT: normal; TEXT-ALIGN: justify">
<span style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 'Times New Roman','serif'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: TR">Sermayenin metropol devletleri üzerindeki tahakkümü bugünkü biçimlerde, bu yoğunlukta sürdükçe, kapitalizm de bir büyük
durgunluk içinde debelenecektir. Tek ışık belirtisi, halk sınıflarından başlayan direnme dalgalarının bir fırtınaya dönüşüp siyasi iktidarlara taşınma, yansıma olasılığıdır.<o:p></o:p></span></p>
</div>
</body>
</html>