[Turkmath:3279] Langlands Anadolu Kara Topraklarının en batısında, Karaburun un tam ucunda

[yilmaz akyildiz]

Aziz dostum İG özel kanalımdan çok önemli bir soru sordu:
"Sevgili Yılmaz ,

“Matematik henüz Falanca problem çözmeye yeterli değil” sözünü nasıl
anlamamız lazım? Bunu söyleyenler ne kast ettiklerini bir yerlerde daha
açık ifade etmişler midir? Bir bilimin gelişmişliği bazı soruların
sorulmasına müsaade etmiyebilir ama  , farkedilmiş ifade edilmiş gerçekliği
hakkında birçok deneysel veri toplanmış bir teorem adayı için bulunduğumuz
 seviye  ispat edilmesine izin vermez demek  ne demektir. Acaba daha önce
şu ve şu problemleri çözülmüş olmalıdır denmek mi istenmektedir . Muhabbetle
."

İG ayrıca bana yazılarımı sevdiğini sözlü olarak Karaköy de söylemişti.
Sevilmek ne güzel, taktir edilmenin dadına doyum olmaz, Eşek bile ot
ister...
Bugün Ersan'ın eşeği Kahve yi ziyarete gideceğiz. Robert beyaz şarap
seviyor, Ersan da beyazda iddialı. 2. kadehinden sonra Langlands a İG
hocamızın sorusunu yönelteceğim. Soruları cevaplarken bu gibiler çok
dikkatliler. Ceylan gibiler. Onları ürkütmemek gerek. Umudum beyaz şarap,
bakarsınız dilini biraz çözer...

Önce aklıma sonradan gelen İYTE deki toplantıda diğer sorulara verdiği
cevapları yazayım:
SORU: en çok sevdiğiniz, taktir ettiğiniz teorem hangisidir?
CEVAP: ben, sanı yani hipotez (conjecture) severim!
Biraz sıkıştırınca baklayı ağzından çıkarttı Robert:
Gençken Gauss' un reciprocity teoreminin derinlik ve ehemmiyetini
kavrayamamışım. Bunun için şimdi artık yaşlandım...

SORU: nasıl matematikçi oldunuz?
CEVAP: hiç aklımda yoktu. Lise de iki derste iyi idim. İngilizce ve
matematik. Sonradan eşim olacak kız üniversiteye gitmemi isteyince ve bir
öğretmenim de sen matematikçi ol deyince ben de yola koyuldum.

SORU: matematikçi olmasaydınız ne olmak isterdiniz?
CEVAP: zor bir soru! iki hayatım olsa idi ve birincisinde matematik
çalıştığımı bilse idim, ikincisinde insanlık, düşünme ve uygarlık tarihi
çalışırdım..

Birazdan yola çıkıyoruz, 1 saat sonra..70 km katettik

Artık Karaburunun tam ucundayız ve bizi ilk karşılayan Eşek oldu.
İkinci kadeh sonrası ben  Robert i ürkütmeden matematik konusuna girdim ama
RH üzerindeki konuşmalarımızın orada kalmasını istedi. Dolayısı ile İG
hocamızın sorusunun cevabını burada yazamayacağım. Robert e hak vermek
gerek çünkü Atiyah ve RH konusu hala bir "hot potato", yani el yakan bir
patates!
Ama  Atiyah ın RH Makalesinin son satırlarını buraya kopyalayabiliriz:
Bakalım o makale nasıl bitiyormuş:
'' There are also logical issues that will emerge. To be explicit, the
proof of RH in this
paper is by contradiction and this is not accepted as valid in ZF, it does
require choice. I fully expect that the most general version of the Riemann
Hypothesis will be an undecidable problem in the Gödel sense. ''

Bir de şu linki verelim İG hocamıza:
https://rjlipton.wordpress.com/2018/09/26/reading-into-atiyahs-proof/

Matematik dünyasında Grothendieck ve Langlands matematiğin değişik
konularını birleştiren iki devler olarak bilinirler. Her ikisi de
yükseklere çıkmak için iskeleler kurarlar ve  hep yukarıdan genel resme
bakarlar.
Bugün yine Langlands  demesin mi:
"Ben Grothendieck değilim!"
(bu defa Muhammed yok etrafta ama Ersan şahit tir!)
Elbette hiç bir kimse bir başkası olamaz! ama burada mütevazilik yanında
bence büyük bir taktir de var. "Paralel Hayatlar, Resimli Anılar" yazımı
okuyanlarınız benim peygamberlerimin kimler olduğunu biliyorlar...

Devamla ben: Robert, senin düşüncelerin ve ilerisi için fikirlerin bizler
için çok önemli, sen artık sen değilsin sen matematiğe mal olmuş birisin
(şaka şaka.. bunları elbette böyle diyemedim...), ama 'sizin dedikleriniz
ve öngörüleriniz bizim için çok mühimdir' dedim!
O hala "ben bir şey bilmiyorum, sadece düşüncelerimi söyledim" diyor.
Ama kazın bacağı heç öyle değil arkadaşlar!
Bir kaz yetiştiricisi olarak ben bunu size söyleyebilirim.
Ne diyor Atiyah:
"henüz meşhur değilseniz ve mühim bir şey yaparsanız meşhur olursunuz, ama
zaten meşhursanız ve boş veya yanlış bir laf ederseniz veya yaparsanız
rezil olursunuz".
Ama şunu da eklemeliyim: Bu zamana kadar Langlands hiç yanılmadı...
O na boşuna Peygamber demedim ben...
Duymuş olmalısınız, Atiyah Heidelberg konuşmasında Langlands dan
bahsediyor, ama  Langlands Atiyah'ın RH makalesini henüz görmemiş, yarın
bir kopyasını bastırıp ona vereceğim. Bakalım ne diyecek. Tahminim hiç bir
şey demeyecek... sıcak patates..

Emre Özel'in hatırlattığı gibi, bir başka deli, pardon dali, yahu pardon,
dahi, Paul Cohen de RH üzerinde çok çalıştı, hatta hayatını ona adadı. Ben
de geri kalan hayatımı RH ye adamak için bütün hazırlıklarımı yapmıştım ama
anamın sütü gibi helal olan sabatikal hakkım gasp edildi, sebep olanlar
utansın..! fakat maalesef bizim ülkede 2 şey olunamaz: rezil ve utanmak!

Anadolu kara toprağının en batısı Karaburun un tam ucundan sevgiler.
Eşek Kahve de selam eder.
y.a.
Soru: Eşeğin ismi neden Kahve?
Cevap: eşek komşu köydeki Mustafa ya aitmiş. Mustafa her sabah eşeğine
biner çalışmak için Ersan' ın çiftliğine gelir ve ilk yaptığı iş açık
alanda Ersan dan habersiz sabah kahvesini tellendirmekmiş. Akşam işi
bitince de Kahve ye binip evine dönermiş. Dolayısı ile Ersan da Eşeğe Kahve
ismini takıvermiş.
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20181004/c9d45861/attachment-0001.html>
-------------- next part --------------
A non-text attachment was scrubbed...
Name: WhatsApp Image 2018-10-04 at 14.44.43.jpeg
Type: image/jpeg
Size: 250457 bytes
Desc: not available
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20181004/c9d45861/attachment-0004.jpeg>
-------------- next part --------------
A non-text attachment was scrubbed...
Name: WhatsApp Image 2018-10-04 at 14.53.29.jpeg
Type: image/jpeg
Size: 224427 bytes
Desc: not available
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20181004/c9d45861/attachment-0005.jpeg>
-------------- next part --------------
A non-text attachment was scrubbed...
Name: WhatsApp Image 2018-10-04 at 16.08.44.jpeg
Type: image/jpeg
Size: 251845 bytes
Desc: not available
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20181004/c9d45861/attachment-0006.jpeg>
-------------- next part --------------
A non-text attachment was scrubbed...
Name: WhatsApp Image 2018-10-04 at 20.43.37.jpeg
Type: image/jpeg
Size: 272223 bytes
Desc: not available
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20181004/c9d45861/attachment-0007.jpeg>