[Turkmath:5104] "sorgulanan uzay zaman" by m.arık & m.sancak

[yilmaz akyildiz]

Sağ olsun mühendiz Mustafa Sancak bana TÜBİTAK ın bastığı 3 kitabını
gönderdi. Dördüncüsü fırında imiş.
Yukarıda ismi geçen kitabı herkese tavsiye ederim.
Şahin Koçak ın "50 soruda matematik"
<https://www.hepsiburada.com/50-soruda-matematik-sahin-kocak-pm-kbilimgelecek88206?gclsrc=aw.ds&&wt_gl=cpc.6808.dsa.nelk.kitap-egitim&isFashion=true&gclid=Cj0KCQjwsZKJBhC0ARIsAJ96n3Xp9BbP-5ka7rrsrbu8yLKfqk5JXC15SsorJCK5UR6142VsIA5V1WQaAg_-EALw_wcB>kitabına
benzer  soru cevap şeklinde yazılmış bu kitabı bu sabah doğan güneşe
karşı kahvemle
elime aldım
[image: image.png]
ve (huyum kurusun) tersten okumaya başladım...
(öğrenciliğimde de kitaptaki problemleri tersten yani en sondan başa doğru
çözerdim.  demek ki *"17 sinde neyse 70 inde de aynı" *sözünde gerçeklik
payı var.. *can çıkar huy çıkmaz... *diyelim*).*
bu kitabın bir başka iyi tarafı her kısım sonunda bir özet olması.
tabi Dizin inin olması hala bazı türkçe kitaplarda olmayan önemli bir
katkı.  Doğu Avrupalı bir matematiksel f- izikçin in şu sözünü hiç unutmam:
*"TeX i bize bedava hediye eden  Donald Knuth asrın peygamberidir..!" *
Bildiğiniz gibi Tex dizini otomatikman oluşturuyor, ne büyük bir hizmet. O
meslektaşımızınn dediği sizce de gerçekten doğru ise Donald dan önce gelmiş
2,500 peygamber için bence peygamber sıfatını artık kullanmamalıyız...
tövbe tevbe.. nereden çıktı şimdi bu böyle..
gerçek şu ki siz bana Tex in öldürdüğü veya birilerinin Tex i bahane ederek
öldürdtüğü  tek bir canlı gösteremezsiniz! (artık ağaçtan gelme kağıt
kullanmıyoruz, elektriği ise güneşten alıyoruz..).

gelelim esas konumuza:
bahsi geçen kitabın bir meselesi var,
Mustafa da bana telefonda anlattığına göre, soru(n) şu:
*Hawking* demiş ki *'3 boyutlu küre şeklindeki uzayımızın 4 boyutlu düz*
*(öklid) uzayı içinde olmasına gerek yok!'. *
Arkadaşımız mühendiz Mustafa nın, Hawking in bu cümlesine kafasının
basmamasını anlayışla karşılıyorum. Metin hocamızı epey meşgul etmiş olmalı
ki sonunda şu cümleyi kitabına eklemiş:
*"günlük deneylerimiz işe yaramıyorsa, bilimsel deneyler işe yaramıyorsa,
hayal gücümüz işe yaramıyorsa bize yüksek boyutlu uzay içinde olmayan
kürenin mümkün olduğunu söyleyen anladığım kadarıyla sadece
matematik"... *Mustafa
nın '*anladığım kadarıyla' *sözüne dikkat.. yani tam da  emin değil...
Hemen ben bu noktada Dizin e gittim ve Whitney ismini aradım. Yok tu..!
İşte bu olmadı Metin Hoca...
Gerçi Whitney Embedding Teoremi
<https://www.wikiwand.com/en/Whitney_embedding_theorem#:~:text=The%20weak%20Whitney%20embedding%20theorem,provided%20m%20%3E%202n%20%E2%88%92%201.>nde
boyut 2 misli olmak zorunda ama şart da değil! Netekim S^2 yi R^3 de elle
tutabiliyoruz.
Benim adamım Vladimir Igorevich Arnold
<https://www.uni-muenster.de/Physik.TP/~munsteg/arnold.html> dur!
*Bu Linkteki yazısında "manifold?" *ile arama yapın ve okuyun Vladimir ne
diyor bu konuda: *"**There are no "more abstract" finite-dimensional smooth
manifolds in the world (Whitney's theorem). Why do we keep on tormenting
students with the abstract definition? " *
İşte kendi objektifimden geçen asrın iki dev matematiksel fizikçisi:
[image: image.png]            [image: arnold.jpg]
Mozer ve Arnold. Varşova,  ICM 1982, otobüste otantik bir Polonya köyü
ziyaretine gidiyoruz. Atiyah otobüste arka sıralarda bir yerlerde, bizler
öndeyiz.  Çok basit gibi duyulan elektro - mekanik bir örnek üzerinde
konuşuyorlardı.  Duyduklarım arasında: "Euler, Maxwell, Lagrangian,
Kolmogorov..".
Bu resmi Alan Weinstein e gönderdim ve sordum: *"resimde olmayan kişi
kim?".* Tabiki hemen cevap verdi: Kolmogorov
<https://www.wikiwand.com/en/Kolmogorov%E2%80%93Arnold%E2%80%93Moser_theorem>
Aynı günlerde bizim Türk takımı, Varşova 1982:
[image: icm82varşova.jpg]
Nur içinde uyusun Vladimir. Aniden kaybettik onu çok erken yaşta, Fransa da
basit bir ameliyatta masada kaldı. Alternatif tıp diye hindistana gidip
bilmediği tanımadığı "guru"larının ameliyat masasında kalan Peter Sellers e
Arnold a acıdığım kadar acımamıştım. Peter kendisi etti kendisi buldu. Ama
Vladimir in masada kalmasını hala kabullenemiyorum..!!
Bu kadar acı haberden sonra biraz da gülmek mi istiyorsunuz?
İşte size peter sellers den "being there, orada olmak"...
<https://www.filmmodu.org/being-there-turkce-dublaj-izle>
montanalı fizikçimiz recep avcı ile bu filmi arabistanda Aramco sinemasında
seyrederken gülmekten kendimizi alıkoyamayınca ihtar almıştık
etrafımızdakilerden.. heyyy gidi günler...
kalın sağlıcakla
y.a.
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20210825/265bf94f/attachment-0001.html>
-------------- next part --------------
A non-text attachment was scrubbed...
Name: image.png
Type: image/png
Size: 992967 bytes
Desc: not available
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20210825/265bf94f/attachment-0002.png>
-------------- next part --------------
A non-text attachment was scrubbed...
Name: arnold.jpg
Type: image/jpeg
Size: 134274 bytes
Desc: not available
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20210825/265bf94f/attachment-0002.jpg>
-------------- next part --------------
A non-text attachment was scrubbed...
Name: image.png
Type: image/png
Size: 555252 bytes
Desc: not available
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20210825/265bf94f/attachment-0003.png>
-------------- next part --------------
A non-text attachment was scrubbed...
Name: icm82var?ova.jpg
Type: image/jpeg
Size: 105994 bytes
Desc: not available
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20210825/265bf94f/attachment-0003.jpg>