[Turkmath:5327] Erdal Bey' in Çanakkale hatırası ve "KUANTUM MEKANIK NEDIR, HANGI ALANLARDA KULLANILIR?"

[yilmaz akyildiz]

odtü 1967-69 sınıfdaşım "Moseley Emin" e bu güzel mesajı için teşekkür
ediyoruz.
tek-e-tek videsou: https://www.youtube.com/watch?v=v3FzMKj-kkI
44. dakikada Moseley ile birlikte 3. Brag ın da Çanakkale de öldüğü
söyleniyor.
Umarım Özel Mmt onun da mezarını bulacaktır.
Tabiki beni en çok heyecanlandıran bu iki genç fizikçiye
türkiye vatandaşlığının verilmesidir.
bu bilhassa Kemal imizi çok mutlu edecektir.
kendisinden izin almadan Moseley Emin den şu güzel mesajı sizinle paylaşmak
istiyorum:

sevgili yılmaz,

bu yazın üzerin de söze girip bir şey anlatmaktan kendimi alamıyacağım.
umarım afferedersin... (y.a.: çok da mütevazidir moseley mmt özel...)

özetle söyleyeceğim, bu bize, böyle hocalardan alınan derslerin ders
bittikten sonra da (hatta hayat boyu) devam ettiğini hatırlatıyor bana...
yani, gerçek hocalar ve dersleri, David Jackson' da da olduğu gibi, hayat
boyu sürüyor...



izninle, 1-2 küçük Erdal bey  anekdotu da benden...



1972'de Erdal bey ve Cahit Arf, beklemediğim şekilde, MSc tez jürim
deydiler (biraz da o dönemlerde Türkiye'ye yeni dönmüş olan Hakkı
Ögelman'ın yaptırdığı ilk tez olduğu içindi...)..  sordukları, yol
gösterdikleri ve "sormadıkları" sorularla gerçek bir sınavdan geçirdilerdi
beni...



daha sonra, Erdal beyden, müh-bilimci hocamızın yaşadığına biraz benzer bir
durumu da ben yaşadım. ders aynı başlıklı dersti... weibull fonksiyonu mu
tam hatırlayamadığım bir konuda kendisine ders dışı sorduğum bir kaç soru
üzerine Erdal bey, bu fonksiyonları da  uzun boylu şekilde derse dahil
ettiydi...



bir de ben Çanakkale 18Mart Üniv'de iken yaşadıklarım var... 2005'te Henry
Moseley'in 90 ölüm yıldönümünde (Moseley 10 Ağustos 1915'te, Albay Mustafa
Kemal'in saatinin parçalandığı Conkbayırı savaşında Ağıldere mevkiinde
yaşamını kaybetmişti - bunları daha sonra öğrenecektik-) onun fiziğe
katkılarını  anma toplantısı yapmıştık; önce katılım vadeden Arnold
Wolfandale gibi -eski British Society bşk) bazı İngiliz bilimciler son anda
katılmaktan vazgeçtilerdi. Ancak, Erdal bey,  yaşına karşın, bu
toplantımızı önemsemiş, istanbuldan Çanakkale'ye gelerek vadettiği
"savaşta ve barışta bilim adamının sorumluluğu" başlıklı konuşmasını
yapmıştı... (o konuşmasının bir bölümü hala video olarak bende var; Erdal
bey için hazırladığımız -fakat yayınlayamadığımız- CD'ye koymuştuk).
çevremizdeki sözüm ona "milliyetçi" karşı-yaklaşımlara (bir bilim adamı
olsa da, bugünlerde - o günlerde- bir  ingilizi anmak ta ne oluyor gibi),
karşın, yaptığımız etkinliğe destek vermişti. Daha sonra bizim toplantı,
Physics Today'de (Kasım 2005 sayısı)  "Türkler Savaştan Barışı Çıkarma
Peşinde" gibi başlıklarla vermiş, Çanakkale_Moseley Genç Bilimci ödülü
önerimizi ve diğer etkinliklerimizi övmüş, Erdal beyin de bir resmini
koymuştu (Erdal bey o sıralarda Wigner ödülünü almıştı...).

Daha sonra, Physics Today editörü  (Tony Feder), Çanakkale Savaşları ve
Türkiye'nin bilim serüveni vesaire gibi konuları özetleyen bir yazı yazması
istemişti Erdal beyden. O da benden yardım da alacağını düşünerek -bana
yazdığı maillerden çıkardığım-  böyle bir isteğe olumlu yanıt  vermişti.
Ancak ondan sonra hastalandı ve bir daha eski gücünü kazanamadı ve bu  yazı
konusu hiç gerçekleşmedi...



Aramızdan ayrılması sonrasında , ben bunu biraz da "vasiyet" gibi alıp
Sevinç hanıma durumu anlatığımda ( Erdal beyin böyle bir hazırlık yazısı
varsa görmek istediğimi vs şeklinde), o, "Erdal beyin kağıtlarına Meral
hanımın baktığını, onunla konuşup durumu değerlendirebileceğimizi" söyledi.
Ama ben Meral Serdaroglu ile bir araya gelip bu konuya el atma fırsatı
bulamadım.



Ama aynı toplantı sonrası o sırada büyük destek gören Çanakkale-Moseley
Genç Bilimci Ödülü önerimizi TUBITAK Başkanı -o zaman- Namık Kemal Pak'a,
daha sonra da TÜBA Başkanı Engin Bermek'e açmış (daha o zaman 2015'e 10 yıl
vardı) Çanakkale Savaşlarının 100. yılı için Türkiye imajını pozitif olarak
etkileyebilecek, savaşa katılmış ülkelerin bilim kuruluşlarınca mütevazi
miktarlarla desteklenecek -o savaşa katılmış ulusların sayısı bugünkü
konumları ile 10'u çok geçiyordu- ve saygın bir jüri sayesinde bir genç
bilimciler nobeli olabilecek bir öneri olduğu şeklindeki mektup ve
anlatımlarımız ne yazık ki pek inandırıcı ve başarılı olamadı. tabi o zaman
Tayyip bey henüz herşeyi ele geçirmemişti; İngilizler Irak'ı işgale epey
bir destek vererek daha antipatik hale gelmiş olmalarına karşın, Erdal
beyin de önemsediği "bilimin uluslararası işbirliğine dayalı yönüne" vurgu
yaparak, "savaştan barışı çıkarma" v bu arada Çanakkale Savaşlarının
100.yılında Türkiye imajına olumlu bir katkısı olmaya aday uygun bir proje
olarak sahip çıkılabileceği  ümidini taşıyorduk(m)... .



her neyse yılmazcı'ım, her yazıya böyle uzun uzun maydanoz olduğum için
kusura bakma... bugünlerde, bazı anıları paylaşmaktan başka yararlı bir iş
yapıyor sayılmam... Erdal bey denince unutmadan bazı şeyleri de tekrar
anlatmak istedim...



sevgilerle...

M.e.özel
.......................
işte Moseley Mmt in bahsettiği Erdal İnönü Çanakkale de dokümanı
https://docs.google.com/presentation/d/1R0JpeakSa1GTzDRvBwM_HXZmyZS484xp/edit?usp=sharing&ouid=106495896753286687281&rtpof=true&sd=true
ve bir resim
tanımayanlarınız için moseley mmt emin resimde en sağda:

[image: erdal bey çanakkale mehmet özel moseley.jpg]

On Tue, Dec 21, 2021 at 9:51 PM Mehmet Emin Ozel <me_ozel at hotmail.com>
wrote:

>
> Vedat Batu'nun gönderdiği videoyu baştan sona izledim. Gerçekten
> kaçırılmaması gereken çok değerli  bir sunum olduğunu düşünüyorum.
>
> Bir de 5.dakika ve sonrasında, Henry Moseley'e geliyor sıra. Burası ayrıca
> önemli.
>
> Bu bana şunu anımsattı:  2005'te Çanakkale 18 Mart Üniv.'de (ÇOMÜ)
> yaptığımız "*Moseleyin Ölümünün 90.yılı*" anma programında ele aldığımız
> konuların farkındalığı çok yayılmış; gerçekten  çok sevindirici.
>
> Moseleyin 90. yılı toplantısı hakıkında (düzenleyisi durumundaydım ve
> Moseley'in mezarının aranması çalışmaları da yapıyordum) biraz bilgi
> vereyim.
>
> Küçük bir anımla başlayayım: ben bu sempozyum programı için ODTÜ Fizik
> Böl.ne de uğramış ve fikir ve konuşmacı vs katkısı istemiştim.
> Fakat bu eski doktoramı aldığım ve 13 yıl da hocalık yaptığım bölümümde,
> biraz da istihza ile karşılandığımı söylemeliyim!
> Sunumda adı geçen bazı arkadaşlar da hala ordaydı. (şanssızlık olarak, o
> sırada ingilizler de ABD'nin  Irak işgaline katılmışlardı ve anlaşılan,
> ODTÜ'deki
> arkadaşlarıma ve hocalarıma, Moseley'in bu işle ilgisi olmadığını, onun
> artık bizim de fizikçimiz olduğunu anlatamamıştım.) ODTÜ'den kimse katılım
> yapmadı.
> Oralarda odadan odaya dolaştığım ikna turlarım sırasında, "Moseley Emin
> geliyor, saklanın" türü  şakalar da duyuyordum!.
>
> Biz ÇOMÜ'li arkadaşlar (Rektör Prof Ramazan Aydın'ın büyük desteği ile)
> sempozyumu ÇOMÜ'de toplayıp başarı ile tamamladık.
> Öncesinde, (Çanakkale'deki İngiliz Savaş Mezarlıkları Koruma kurumunun bürosu
> ile de işbirliği yaparak) Moseley'in mezarını bulduk, mezara bir heyetle
> çiçekler koyduk
> ve oraya da ayrı bir plaka konması için, yazışmaları başlattık.
> şimdi (15 yıl kadar sonra) öyle bir plaka var diye haber aldım, ama kendim
> gidip henüz görmedim.)
>
> Toplantıya, Erdal İnönü ve   ÇOMÜ'deki ve İst. Üniv.deki bazı hocalar
> başta olmak üzere yüksek bir katılım oldu.
> Yeni Zelanda'lı bir hoca (Prof Edwin Budding) de aramızdaydı.
> Daha sonra, toplantımız hakkında bir yazıyı Amerikan *Physics Today *dergisinde
> (Kasım 2005 sayısı) gördük;
> hem de şu başlıkla: "*Türkler Savaş'tan Barışı Çıkarma Peşinde*" .
> Dergide, (resmi ile birlikte) Prof Erdal İnönü'nün , benim ve diğer
> konuşmacıların yazı ve görüşlerine yer veriliyordu.
> Toplantıda şunu da önermiştik:  Bir  *Çanakkale-Moseley Bilim Ödülü *kurulmalıydı;
> düşüncemize göre, (Moseley'in ölüm yaşı olan 27 yaşından gençlere
> verilecek,
> ÇOMÜ veya TUBİTAK  Sekreterliğinde ve uluslararası, saygın bir ödül seçim
> komitesi çerçevesinde, mütevazi miktarda - her yıl 5 veya 10bin$ ödül- )
> her yıl dağıtılacaktı.
> Bu bir nevi "*genç bilim adamaları Nobel'i" *kıvamında bir ödül olacaktı.
> Pararnın savaşa katılan ülkelerin bilim kurumlarından
> ve/veya TUBITAK, TUBA gibi kurumlarımızdan sağlanabileceğini umuyorduk.
> Bu konuda daha sonra, TUBITAK ve TÜBA başkalıkları nezdindeki
> girişimlerimiz ne yazık ki olumlu sonuç vermedi.
> Ama fikir hala yerinde ve bir gün gerçekleşeceğini hala umabiliriz.
>
> Bu 15 Ağustos 2021 tarihli konuşmayı tekrar hatırlatan ve bu anıları
> tekrara vesile olan VEDAT BATU arkadaşımıza çok teşekkürler...
> mehmet emin özel (e)
> ------------------------------
> *Gönderen:* VEDAT BATU <VBATU at msn.com> adına yarkty at googlegroups.com <
> yarkty at googlegroups.com>
> *Gönderildi:* 21 Aralık 2021 Salı 06:18
> *Kime:* Tolga Yarman <tolgayarman at gmail.com>; Yilmaz Akyildiz <
> yilmaz.akyildiz at gmail.com>; yarkty at googlegroups.com <
> yarkty at googlegroups.com>
> *Konu:* KUANTUM MEKANIK NEDIR, HANGI ALANLARDA KULLANILIR?
>
>
> Bunu seyredeniniz oldu mu?
>
>
> https://www.youtube.com/watch?v=v3FzMKj-kkI
> <https://www.youtube.com/watch?v=v3FzMKj-kkI>
> Kuantum mekanik nedir, hangi alanlarda kullanılır? | Teke Tek Bilim - 15
> Ağustos 2021 <https://www.youtube.com/watch?v=v3FzMKj-kkI>
> Haberturk TV YouTube Kanalına Abone Ol http://hbr.tk/QNhqSs Fatih Altaylı
> ile Teke Tek Bilim’de kuantum fiziğinin yaşamımıza kattıkları: madde, ışık,
> enerji ve zaman kavramlarına dair bilinmeyenler masaya yatırılıyor. Kuantum
> nedir? Enerji nelerden oluşur? Kuantum mekanik nedir, hangi alanlarda
> kullanılır? Belirsizlik ...
> www.youtube.com
>
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20211221/86a4ee90/attachment-0001.html>
-------------- next part --------------
A non-text attachment was scrubbed...
Name: erdal bey ?anakkale mehmet ?zel moseley.jpg
Type: image/jpeg
Size: 406602 bytes
Desc: not available
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20211221/86a4ee90/attachment-0001.jpg>