[Turkmath:1971] Re: Yoneylem arastirmasi

Wed Feb 15 06:11:26 UTC 2017

Önemli bir   konu bir edinim için layık gördüğün ödülüm bu kadarcık mı ...

Utandırdın beni...Bari bir kova yumurta ile  veya bir ördek ziyafeti ile
ödüllendirseydin . . .

14 Şubat 2017 23:33 tarihinde yilmaz akyildiz <yilmaz.akyildiz at gmail.com>
yazdı:

> böyle bir yazıya neden olduğum için kendimi mutlu hissederken Uluğ
> ağbimize yeni yazmakta olduğu kitabında kolaylık, hatıralarını yazmakta
> devam ve huzurlu sıhhatli uzun bir ömür diliyorum.
> iyi ki varsınız..
> y.a.
> NOT:
> 1. Barış Kendirli dostumdan özür dileyemiyorum çünkü ben bu hikayeyi
> bilmiyordum.
> 2. Hüseyin Eğinç de (yarı) ben, Barış Kendirli ve Uluğ ağbi gibi itü
> inşaatlı dır, (1964-69), 2.5 sene Taşkışla da sınıf arkadaşım son 6 yıldır
> da ege de yakındaşımdır. 50 sene sonra bile anamın hamsili pilavını
> unutamamış birisidir... bu sitemize nasıl sızdı bilmiyorum. ben neden olmuş
> olamam. bu arada bu sabah kendisine şener şen - teselli mükafatı olarak şu
> kısa videoyu göndermiştim. (Cemal Koç Züğürt Ağa için gelmiş-geçmişin en
> büyük filmi demiştir, ben de aynısını diyorum)
> https://www.youtube.com/watch?v=zzkHYyJqh7w
>
> 2017-02-14 22:42 GMT+02:00 Uluğ Çapar <Ulug.Capar at listweb.bilkent.edu.tr>:
>
>> Sevgili Yılmaz,
>>
>> Ödüllü soruna şu ana kadar sadece tek bir esprili yanıt sayın Hüseyin
>> Eğinç'ten geldi.
>> Başka yanıt geleceğe de benzemiyor.
>>
>> Ben bu terimin türetiliş sürecine  şahit olmuş, hatta süreç içinde
>> bulunmuş
>> biri olarak değerli liste üyelerine bu konuda bilgi vermekle yükümlü
>> hissettim
>> kendimi. Benim tabii ödülü istemem çok garip olur, Hüseyin Eğinç'e ise
>> "Şener Şen-Kemal Sunal" espri ödülü verilebilir !
>>
>> Bu terimi geliştiren kişi şu anda turkmath listesinin üyesidir, arada
>> yazılar da yazar. fakat "bu terimi ben ürettim" demek tevazuu ile
>> bağdaşmaz. Onun için bu sessizliğini doğal karşılamak lazım.
>>
>> Bu terimi üreten kişi sayın Prof.Dr. Barış Kendirli'dir !Yani 'Operations
>> Research'
>> = (OR) dalının Türkçe isim babası, Yöneylem kelimesinin mucidi Barış
>> Kendirli'dir.
>> Hikaye kabaca şöyle :
>>
>> Bundan yaklaşık yarım asır kadar once ! (daha doğrusu 51,5 yıl once)
>> Turkiye'nin
>> OR konusundaki ilk PhD si Halim Doğrusöz TÜBİTAK bünyesi içinde ilk OR
>> ünitesini kurdu. Verdiği ilana başvuran 100 civarında adaydan 5 kişiyi
>> kurucu kadroya dahil etti. Bu 5 genç bendeniz, Emin Gezen, Barış Kendirli,
>> Muhittin Oral ve Çelik Parkan'dan oluşuyordu, (her yaşlı insan vakti ile
>> gençtir !)
>> Ben, Bariş ve Çelik İTÜ çıkışlı mühendislerdik. Emin Fransa'da
>> tekstil mühendisliği tahsili yapmıştı ve OR konusunda biraz birikimi
>> vardı. Muhittin ise O.D.T.Ü. de yönetim bilimleri okumuştu. Bu unite devlet
>> kurumlarından ve  endüstriden uygulamalı projeler almağa başladı. En önemli
>> ikisi Keban barajı inşaatı iş planlaması ve Sümerbank
>> reorganizasyonu idi. Keban barajındaki 3000 e yakın proje kaleminin
>> optimal
>> bir zamanlama ve iş sırası  içinde yürütülmesi için CPM , PERT ve rassal
>> CPM gibi teknikleri uygulamağa çalışmıştık. Ha keza Sümerbank'ta da
>> benzer araştırmalar söz konusu idi.
>>
>> Her şey iyi fakat OR'ın Türkçe karşılığı olarak kullanılan "Harekat
>> Araştırması"
>> terimi biraz garipseniyordu. Gerçekte Genel Kurmay içinde böyle bir birim
>> de vardı.
>> "Harekat" çoğul eki dahil bütünü ile Arapça idi. Ordu ve savaşı
>> çağrıştıryordu.
>> Kullanılan diğer karşılıklar "operasyonel araştırma" ve "işlemler
>> araştırması" idi.
>> Bunların ilki konuyu ordudan alıp hastaneye sokuyordu (!), ikincide ise
>> "işlem" lafı çok geneldi, hiç bir şey ifade etmiyordu. "Operations
>> Research"in meta-mot tercümesi için de başka bir yol gözükmüyordu. Onun
>> için dendi ki
>> dalın adını tercüme etmeğe çalışmak yerine dalı yeniden tanımlayalım.
>> Bunun için bizlerden ve ilgili kişilerden öneriler istendi. Öneriler
>> toplandı
>> ve karar için konu ile ilgili herkes (bizim ünite, Genel Kurmay'da
>> harekat Araştırması şubesi başkanı Albay Mehmet Karavelioğlu , İTÜ ve
>> İstanbul Üniversitesi 'nde konu ile biraz uzaktan da olsa ilgili Prof.lar
>> Faruk Akün
>> ve İlhami Karayalçın, ayrıca dil kousunda Türk Dil Kurumu'nda bir iki
>> uzman bir konferansa davet edildi. Dil konularına da meraklı arkadaşımız
>> Barış Kendirli bu konferansa
>> iki öneri ile geldi : "Erek-izlem araştırması" ve "Yöneylem Araştırması".
>> Ayıplı kelimeleri de çağrıştıran ilk öneri beğenilmedi, fakat ikincisini
>> yani "Yöneylem Araştırması" nı herkes tuttu. Türk Dil Kurumcuları da
>> kelimeyi
>> çok fonetik ve telaffuzu kolay buldular. Böylece "Yöneylem Araştırması"
>> adı
>> resmileşmiş oldu. Dönemin aşırı sol dergisi YÖN ile bağlantılı gözüktüğü
>> için dönemin siyasilerinden tepkiler geldi, fakat Halim Doğrusöz onları
>> gayet güzel ikna etmesini bildi ve isim pekişti.
>>
>> Halim Bey'in doktora hocası OR dalının kurucularından Russel Ackoff idi.
>> Halim Bey Yöneylem Araştırması kelimesinin macerasını kendisine
>> naklettiğinde  Ackoff bunun İngilizce tercümesini sormuş. Halim Bey de
>> "Research on Directed Actions" diye İngilizce'ye çevirince Ackoff
>> "Oho, that is much better than English name" demiş ve eklemiş
>> "that means research on purposeful actions" (Kaynak : Halim Doğrusöz
>> : Yöneylem Araştırması serüvenim ; YAD yayınları, 2009).
>>
>> Peki sonra TÜBİTAK'ın Yöneylem Araştırması Ünitesine ne oldu ?
>> Ben, Barış Kendirli ve Emin Gezen matematik sevgilerimize mağlup olarak
>> bir sure sonra birimden ayrıldık, matematik doktoraları yaptık. Bizlerden
>> sonra
>> Merih Celasun, Ömer Saatçioğlu, Ünver Çınar ve daha genç jenerasyondan
>> Çağlar-Sibel Güven , Osman Oğuz, Gündüz Ulusoy Halim Doğrusöz'ün
>> meşalesini daha uzaklara taşıdılar.  Barış Kendirli yakın zamanlara kadar
>> Fatih Üniversitesi Matematik Bölümü başkanı idi. Muhittin Oral endüstri
>> mühendisliği doktorası yaptı, daha sonraları Sabancı Üniversitesi kurucu
>> dekanlarından oldu. Emin Gezen Dünya Sağlık Teşkilatında görevde iken
>> Afrika'da ciddi bir felç geçirdi.
>> Halen Cenevre'de WHO  gözetiminde tedavisi sürüyor. Çelik Parkan da
>> OR doktorası yaptı, Hong Kong dahil bir çok ülkede görev yaptı ama şu anda
>> izini kaybetmiş durumdayız. Bendeniz O.DT:Ü de 15, Yarmouk Üniversitesi
>> (Ürdün)'nde
>> 5, Bilkent'te 3, Doğu Akdeniz Üniversitesi (K.K.T.C.) 'nde 12 , Sabancı'da
>> 7 yıl çalıştıktan sonra emekli oldum.  28 ci Ulusal  Matematik  Sempozyumu
>> (Antalya) 'nda üç konuşma ile özetini vermeğe çaliştığım
>> "Genelleştirilmiş Fonksiyonların 4 yüzü : doğrusal, doğrusal olmayan,
>> rassal ve sonsuz boyutlu distribüsyonlar"
>> başlıklı kitabımı tamamlamağa çalışıyorum (yani Schwartz distribüsyonları
>> (linear) ve ötesi). Bu konuda benimle yazışmak isteyen olursa mutlu olurum.
>>
>> Yöneylem Üniversityesi TÜBİTAK'ın biraz yanlış kararı ile 1973 te
>> Gebze'deki
>> Endüstriyel ve Uygulamalı Araştırmalar bölümüne taşındı ve çöküşe   geçti.
>> Daha sonra Muhittin Oral Ünitenin başına geçti ama çöküşe engel olamadı.
>> Ona karsın O.D.T.Ü de gene Halim Hoca'nın girişimleri ile İstatistik ve
>> Yöneylem Bölümü ve SİBAREN (Sistem Bilimleri Araştırma Enstitüsü) kuruldu.
>>
>> George Dantzig'e gelince Yöneylem Araştırmasının en önemli matematiksel
>> silahlarından Linear Programming  (LP) e bulduğu Simplex algorithması
>> ile (1947) en önemli katkıyı yapan araştırmacı.
>>
>> LP de genelde maximize veya minimize edilmesi (ya da optimize) istenen
>> n değişkenli bir objective fonksiyonu var. Fakat Constrained
>> Maxima-Minima nın
>> daha genel bir hali olarak bu değişkenler eşitsizlikler ile verilen
>> (diyelim ki
>> m tane) kısıtı sağlamak zorunda. Bu kısıtlar zaman sınırlamalarını, ya da
>> kıt para, enerji veya  endüstriyel girdileri temsil ediyor olabilir. Bu
>> eşitsizlikler
>> genelde n boyutlu uzayın konveks bir politopunu belirler. Choquet teorisi
>> ile
>> de bağıntılı olarak objective fonksiyonunun optimal değerlere bu konveks
>> politopun "extreme" noktalarının birinde ulaştığı biliniyor. İşte
>> Dantzig'in
>> bulduğu algoritma bu konveks politopun bir extreme  noktasından diğer
>> extreme noktasına giderek fonksiyonun max veya min. unun nispeten az
>> adımda bulunma yöntemini veriyor. LP teorisi ve de simplex algoritması
>> belki de bütün uygulamalı matematiğin en estetik buluşlarından biri..
>> Fakat gel gör ki bilgisayar bilimlerinin gelişmesi ve de kompleks
>> sistemlerde değişken sayısının çok fazla olması halinde LP nin simplex
>> ile çözümü çok bilgisayar zamanı alıyor (üssel karmaşıklık). O zaman 1960
>> lı
>> yıllardan sonra "inner point" algoritmaları geliştiriliyor.
>>  Hadjiyan  ve Karmarkar tarafından geliştirilen bu algoritmalar üssel
>> yerine polinomsal bilgisayar zamanı alıyor. İnner point , ellipsoid
>> algoritmaları-nda konveks polinomun extreme noktalarında gezinmek yerine
>> bölge içinde
>> bir noktadan başlıyoruz ve sınıra doğru ilerleyip optimal değeri tam
>> olarak bulamasak ta ona polinomsal bilgisayar zamanı içinde istenen hata
>> payı içinde yaklaşabiliyoruz. Exact çözüm yerine istenen yaklaşıklıktaki bu
>> çözüm uygulama açısından tamamen yeterli oluyor !
>>
>> Sıkıcı olmağa başlayan uzun yazımı noktalamadan once sayın Alp Eden başta
>> olmak üzere yakın zamanlar Türk Matematik tarihi ile ilgilenen
>> meslektaşlarıma
>> ilginç bir hususu arzedeyim.
>>
>> Sayın hocam Cahit Arf sanırım hiç bir Üniversite ile bağlantılı olmadığı
>> bir periyotta Genel Kurmay'daki Harekat Ünitesi başkanlğına, ya da tam emin
>> değilim Eskişehir'deki Hava Kuvvetleri ARGE'sine danışmanlık yapmış ve
>> bu arada LP problemi ile ilgilenmiş. Ona doğrusal proglamlama probleminin
>> ne olduğunu anlatmışlar. O da bir çok problemde uyguladığı sıfırdan
>> başlayarak kurgulamadaki üstün yaratacılığını kullanarak LP problemi için
>> bir çözüm
>> bulmuş. Bu çözüm kayıp. Belki Gn Kur. Bşk. lığı veya Hava Kuvvetleri
>> arşivlerinde mevcuttur. Herhalde Simplexin bulunduğu 1947 den sonradır
>> çalışması  ama İnner Point algortitmalrının geliştirilmesinden önce
>> olabilir.
>>
>> Cahit Hoca simplex ile ilgili bir makale veya kitap okumuş olamaz.
>> Hatırlarım
>> şunu söylerdi : "Ben hiç bir kitabı baştan sona okumadım. Biraz başlarım,
>> sonra kendim devam ederim. Bir sure sonra bakarım kitapta nereye gelmişim
>> diye !"
>>
>> Saygılarımla,
>>
>> Uluğ Çapar
>>
>>
>>
>>
>>
>>
>>
>>
>>
>>
>>
>>
>> _______________________________________________
>> Turkmath mailing list
>> Turkmath at listweb.bilkent.edu.tr
>> http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/cgi-bin/mailman/listinfo/turkmath
>>
>>
> --
> Bu iletiyi Google Grupları'ndaki "itu69insaat" grubuna abone olduğunuz
> için aldınız.
> Bu grubun aboneliğinden çıkmak ve bu gruptan artık e-posta almamak için
> itu69insaat+unsubscribe at googlegroups.com adresine e-posta gönderin.
> Daha fazla seçenek için https://groups.google.com/d/optout adresini
> ziyaret edin.
>
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20170215/cf842179/attachment-0001.html>