[Turkmath:2632] "2 deliler" yazıma Langlands lı tarihi birt ilave:

[yilmaz akyildiz]

Langlands ın o dersinden aklımda şu cümle de kalmıştır:

“10^10 çok büyük bir saydır, saymaya bir insan ömnrü yetmez…”.

Sene 1967 ve bilgisayarlar sadece main-frame ve punç kartları ile
programlanıyorlar, dillerden sadece Fortran var, (hayrettir bu dil hala
yaşıyor). ilk IBM bilgisayarını İTÜ Taşkışla binasında ana kapıdan
girdiğinizde sağa dönerseniz Mimarlık Fakültesinin girişinde gördüm.
Ikincisini ODTÜ Fizik Bölümü zemin katındaydı ve en aktif kullanıcısı Oktay
Sinanoğlu.

Langlands dan aldığım 2. Ders  O’Neill in Differential Geometry kitabından
dı. O derste *Langlands *ın dediklerinden aklımda kalan bir cümle var ki
hiç unutmadım:

“Matematikde araştırma yaparken aklınızda pek çok şey bulundurmalısınız”...

(Grand  Langlands Programı nın ilk izleri bu cümlededir…)

Bu söylevlerini seneleeer sonra Kilyos sahillerinde Bob a anımsattığımda
her zamanki mütevazi haliyle sadece tebessüm etti…


“2 Deliler” hikayemize devam edersek:


2 deli den 1 akıllı çıkartmak:

1. deli ye ben:

- her rakam bir küme dir, diyorsun. örneğin,

5 ile kardinalitesi 5 olan kümeyi kestediyor olmayasın?

deli nin cevabı:

- "hayır, ona benzer ama tam değil"  ...

ben:

- mademki nx{n} bir küme o zaman bu kümenin elemanlarını göster!

deli:

(ancak bugün cevap verdi, belli ki aradan biraz vakit geçsin istedi..):

0 = phi (boş küme), 1 = {0} = {phi}, 2 = {0, 1} = {phi, {phi}},

3 ={0,1,2} = {phi, {phi}, {phi, {phi}}},.......

ŞİMDİ sorarım ben size: 1. deli nin bu son yazdığı benim

"o rakamla, o rakam kadar elemanı olan kümeyi kastediyor olmayasın?"

soruma verdiği şu cevapla "ona benzer ama tam değil ",

çelişmiyormu?

Elbette Mehmet Can haklı benim hususumda hayal kırıklığına

(sonradan şaşırmışlığa) uğramakta.

Birinci deli herkes gibi benim de bildiğim bir şeyi,

sanki yeni bir şeymiş gibi sunup beni aptallaştırdı

(zaten yeni dönmüştüm bol hamsili Karadeniz seyahatimden)

ve kendisini sanki yeni bir şey keşfetmiş gibi havalara çıkarttı

(makalesi ilişikde, korkuyor birileri  çalacak diye..

gitsin patentini alsın!, veya arXiv.org <http://arxiv.org/> a koysun..)

Neyse ki 2. deli benim imdadıma şu cümleleriyle yetişti:

"Adamın dediği doğru, böyle bir küme tanımı var tam sayıların...

"empty set" ile başlayıp kümeler olarak "inductive" bir şekile inşa
ediyorsun."

Ülen bunu elbette ben de biliyorum, ve hatta bunu ilk defa 1967 de Robert
Langlands dan aldığım Serge Lang in ince "Algebraic Structures" kitabının
başlarındaki Peano Aksiomları olarak öğrenmiştim. Gelin görün ki 1. deli
aklımı çeldi.

Langlands ın o dersinden aklımda şu cümle de kalmıştır:

“10^10 çok büyük bir saydır, saymaya insan bir ömnrü yetmez…”.

Sene 1967 ve bilgisayarlar sadece main-frame, punç kartları ile
programlanıyorlar, dillerden sadece Fortran var, (hayrettir bu dil hala
yaşıyor). Ilk IBM bilgisayarını İTÜ Taşkışla binasında ana kapıdan
girdiğinizde sağa dönerseniz Mimarlık Fakültesinin girişinde gördüm.
Ikincisini ODTÜ Fizik Bölümü zemin katındaydı ve en aktif kullanıcısı Oktay
Sinanoğlu.

Langlands dan aldığım 2. Ders  O’Neill in Differential Geometriy kitabından
dı. O derste Langlands ın dediklerinden aklımda kalan bir şey var ki hiç
unutmadım:

“Matematikde araştırma yaparken aklınızda pek çok şey bulundurmalısınız”...

(Grand  Langlands Programı nın ilk izleri bu cümlededir…)

Bu cümlesini seneleeer sonra Kilyos sahillerinde kendisine anımsattığımda
her zamanki mütevazi haliyle sadece tebessüm etti…

“Deliler” hikayemize devam edersek:

Sonradan öğrendim, 2. deli 1. nin ilişikdeki makalesine bakmamış bile.

ben ise makalesinin birinci satırdan ilerisini okumadım!

daha o satırda n x {n} ye kafayı taktım.

Şimdi görüyorum ki 1. deli {nx{n}: n tam sayılar} kümesini -n ile gösterip,

tam sayılar üzerindeki bildiğimiz aritmetik işlemleri kullanarak

integers Z = {...-2, -1, 0, 1, 2,...} yi  inşa ediyor.

Big deal!

Alsın başına çarpsın!

Neyse ki 2. delinin şu sözleri olayı kapattı:

"Ama bence bu fazla önemli değil...ve tam sayıların aslında "ne
olduklarını" söylemez,

sadece "precise" bir tanım olmaktan öteye gitmez"..

Kıssadan hisse: siz siz olun, deli lere bulaşmayın!

                       onlar çomaklarını birbirlerine değil size
sokarlar...​
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20171026/2c028ca4/attachment-0001.html>