[Turkmath:5856] Re: [TMD-UYE: 3540] Kompakt, tıkız

[H. Turgay Kaptanoglu]

Merhaba,

Compact'in daha guzek bir Turkcesini aramak bu terimlerin Turkcesini
aramaya engel degil.  Ben bir soru sordum, siz de sorun.

Manifold icin "çokkatlı" var kullanimda olan; bence tıkızdan daha guzel 
ve
katmanlı uzaydan da daha kisa.  Topology: ilinge, limit: erey, tensor: 
gerey
var simdi hemen bilebilecegim, ama bunlar da sevimsiz kelimeler.
Gerey sanirim muhendislikteki "stress-strain tensor" model alinarak
ortaya atilmis.

Expected value: beklenen değer, daha kisa ve expect kelimesini daha iyi
karsiliyor.  Matematik, aritmetik, grup, halka gibi bazi gunluk dilde de 
cokca
kullanilanlari veya Latince gibi olu dillerden turetilmis bazi (hepsi 
degil)
kelimeleri aynen yerinde birakabiliriz.

---
H. Turgay Kaptanoğlu
www.fen.bilkent.edu.tr/~kaptan/

> 
> On 25.11.2022 11:44, Ulug Capar wrote:
>> Evet "tıkız" sevimli bir kelime değil ve kompaktlığı da iyi ifade 
>> etmiyor
>> ama matematikteki her kavramın karşılığını bulduk ta bir
>> tek kompaktlık mı kaldı ?
>> .En başta matematik, aritmetik, fonksiyon , limit, vektör, topoloji
>> , kategori,  tensör, analitik fonksiyonlar, manifold , simpleks, 
>> kompleks ,
>> homotopi,
>> homoloji, functor gibi kelimeler yerli yerinde duruyor. "kompakt" 
>> desek ne
>> olur ?
>> Bizi rahatsız eden bir tek kompakt lafı mı kaldı ? "paracompact" a ne
>> diyeceğiz ? para-tıkız mı ??
>> 
>> Türkçe'de ön-eklerle değil son eklerle kelime türetildiği için 
>> karşılık
>> bulmada güçlük çekiyoruz." Probability" ye olasılık dedik, güzel ama
>> "expectation" e  "ümit edilen değer" gibi beni rahatsız eden bir  
>> karşılık
>> bulduk (bir kelimeye üç kelimelik bir karşılık).
>> 
>> Uluğ Çapar
>> 
>> On Thu, Nov 24, 2022 at 8:47 PM H. Turgay Kaptanoglu <
>> kaptan at listweb.bilkent.edu.tr> wrote:
>> 
>>> Merhabalar,
>>> 
>>> Uzun yillardir matematikte bati dillerindeki kompakt karsiligi olarak
>>> tikiz
>>> kullaniliyor.  Bu kelime ses olarak oldum olasi bana cok sevimsiz 
>>> geldi.
>>> Anlam olarak da kompaktin karsiligi degil, en azindan matematikte.  
>>> TDK
>>> sozlugunde tikizin karsiligi, "tıknaz; çok sıkıştırılmaktan veya çok
>>> sıkı
>>> doldurulmaktan katılaşmış, sıkı; yoğunluğu çok, katı (tikiz hamur)"
>>> olarak
>>> verilmis ki bunlar matematikteki anlamina aykiri seyler.  
>>> Matematikteki
>>> anlaminin gunluk dildekiyle ayni olmasi gerekmez, ama cagrisim da
>>> onemli.
>>> Dikkat edilirse, tikizin gunluk dildeki anlamlari hep olumsuz seyler.
>>> Halbuki kompaktlik cogu kez olumlu, istenen,, kolaylastiran bir 
>>> ozellik.
>>> Kompakt, matematikte bana daha cok "derli toplu" anlamini veriyor.
>>> Tek kelime olsa kullancagim, ama 2 kelimeli terim iyi olmuyor.
>>> Dertop gibi fantezilere hic girmeyelim.
>>> 
>>> Sorularim sunlar:  Kompakt icin baska Turkce terim onerildi mi?  
>>> Derli
>>> toplu
>>> anlaminda baska hangi Turkce kelimeler var bildiginiz?  Bu listelerde
>>> yeni
>>> bir terim onerir misiniz?  Belki bu listelerde tartisarak hem ses 
>>> olarak
>>> daha guzel, hem de anlam olarak daha dogru bir terim bulabiliriz.
>>> 
>>> ---
>>> H. Turgay Kaptanoğlu
>>> www.fen.bilkent.edu.tr/~kaptan/
>>> _______________________________________________
>>> TMD-UYE mailing list
>>> TMD-UYE at listweb.bilkent.edu.tr
>>> http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/cgi-bin/mailman/listinfo/tmd-uye
>>>