[Turkmath:7225] Re: "Reele Giden En Kısa Yol Kompleksten Geçer": Ramanujan'dan Riemann'a Bir Yolculuk.. biraz tarih az biraz da Kuantum

Sun Sep 21 11:04:26 UTC 2025

Sen de haklısın Sevgili Tolga
Yalnız bu absurd eşitliği ben yazmadım.
Ramanujan Hardy ye yazmış.
YouTube a gir bir sürü video var bu konuda. Numberfile en fazla tik alan.
Türkce de var. Yalnız kimse benim yazdığım kadar açık değil. Yoksa ben bu
zahmete gitmezdim. -1/12 nin functional denklemden hesabını da yaptım ki
iddialar lafta kalmasın. Benim için enteresan olan tabiatta da  -1/12 nin
bulunması. Yine geldik mi Wigner in o meşhur makalesine...
The unreasonable effectiveness of mathematics ....
https://drive.google.com/file/d/1CFfldnja2F2TQkmGWis4aEG6ZjMq0tVr/view?usp=drivesdk

21 Eyl 2025 Paz 12:59 tarihinde Tolga Yarman <tolgayarman at gmail.com> şunu
yazdı:

> Bunu,
>
> 1+2+3+... = - 1/12,
>
> hic yazmamak gerekiyor, Yilmazcim...
>
> Cok insan sahici saniyor :)) ...
>
> Bir de Riemann, Ramanujan, deyince, insanlar iyice sahici saniyor...
>
> **
>
> Ozlemle...
>
>
>
> yilmaz akyildiz <yilmaz.akyildiz at gmail.com>, 21 Eyl 2025 Paz, 12:07
> tarihinde şunu yazdı:
>
>> Hayır, hata yapmıyorsunuz!
>> elbette n(n+1)/2 sonsuz verir n sonsuza giderken.
>> Bu 1+2+3+... = - 1/12 absürt ifade tabiki yanlış.
>> Euler ile Riemann zeta fonksiyonları karıştırılınca  bu garabet ortaya
>> çıkıyor.
>> Euler ile Riemann sadece ve sadece Real(s)=  x  > 1 için birbirlerine
>> eşit.
>> Halbuki biz s= -1 koyuyoruz . Bunu Riemann zeta da yapabiliriz ve
>> hesaplafığım gibi -1/12 çıkıyor.
>> s = -1 i Euler zeta da koyunca (ki koyamayız!) 1+2,+3+..  çıkıyor.
>> sonra da sanki Euler le Riemann aynıymış gibi utanmadan sıkılmadan
>> 1+2+3+... = - 1/12  yazıyoruz...
>> Bunu biz bile bile yapıyoruz ki ilgi uyandıralım, insanlar meraklansın,
>> "nolamaz böyle bir saçmalık., nolamaz böyle matematik" desinler..
>> ve yazdıklarımızı biraz daha dikkatli okusunlar..
>> Olayın esrarengiz yanı bu manyaklığın fizikte de ortaya çıkması.
>> Fizikçiler işlerini bilirler,
>> matematikçilerin bütün sorunları sonsuzlukla iken fizikçiler  sonsuzla
>> sonsuzu götürüp Nobel bile alırlar, (Feynman).
>> Onlar desinler "size ihtiyacımız yok",  yine de işin sırrı bizde dir.. !
>> allahu ekber...
>>
>> 21 Eyl 2025 Paz 10:12 tarihinde Tolga Yarman <tolgayarman at gmail.com>
>> şunu yazdı:
>>
>>> Zevkle okudum, Yilmazcim...
>>>
>>> Ellerine saglik...
>>>
>>> Su ki, 1'den sonsuza kadar sayilarin toplamini, i) 1'den n'ye kadar olan
>>> sayilarin toplamini hesap edip, ii) n'yi sonsuza tasiyarak da, hesap
>>> edebiliriz, gibi duruyor.
>>>
>>> 1'den n'ye kadar olan sayilarin toplami T,
>>>
>>> T=n(n+1)/2,
>>>
>>> şeklinde yazilabiliyor olunca, n sonsuza giderken, T, n^2'ye, yani
>>> sonsuz^2'ye gider, olarak gorunuyor...
>>>
>>> Bir yerde hata mi yapiyorum, dersin :)) ...
>>>
>>> Her hal-u karda soruyu Gauss'a çocuklugunda da sorsak, her halde
>>> yukarıdaki sonucu işaret ederdi, ki, gayet makul duruyor :)) ...
>>>
>>> Abes sonucun nereden gelebilecegini, esasen isaret etmissin...
>>>
>>> **
>>>
>>> Ozlemle...
>>>
>>> T. Yarman
>>>
>>>
>>>
>>> yilmaz akyildiz <yilmaz.akyildiz at gmail.com>, 21 Eyl 2025 Paz, 09:04
>>> tarihinde şunu yazdı:
>>>
>>>> gelin bu bir pazar sohbeti olsun...yani fazla da ciddiye almayın!içeriğini
>>>> bilmediğim böyle bir grupta bu tip yazılar yazmak kolay değildir..ayrıca
>>>> benim için "yazmak soyunmak demektir..."ama sizleri biraz
>>>> eğlendirebilir ve biraz da bilgilendirebilirsem ne mutlu bana. işte o
>>>> zaman  bu zahmetime değecektir...
>>>> bu ayın başında İzmir-Seferihisarda "Hypatia Bilim ve  İletişimi
>>>> Festivali” <https://www.hypatiabilimfestival.com/> nde(a la   Wigner)
>>>> "matematikle fiziğin dansı" ismi altında popüler bir konuşma verdim:
>>>> [image: WhatsApp Image 2025-09-07 at 13.53.35.jpeg]
>>>> https://www.instagram.com/reel/DObqpw2CFwF/?utm_source=ig_web_copy_linkKonuşmama
>>>> "bilim nedir?" sorusuyla başlayınca aklıma 1968 ODTÜ günlerim geldi.
>>>> Komer'in arabası yakılmış, kampus ateşten bir gömlek gibiydi. Cahit Arf
>>>> "ben de komünistim, bırakın bu işleri, derslerinize çalışın" diyerek
>>>> bizi odasından kovunca biz de gidip ofisini basıp sırtından
>>>> hançerlediğimiz Feza Gürsey'e "kuantum'un bu ülkeye faydası yok, siz
>>>> bizi yanlış yönlendiriyorsunuz, biz önce memleketi kurtaracağız"
>>>> dediğimizde Feza Gürsey hocamız az kalsın kalp krizi geçiriyordu.
>>>> Dekan Erdal İnönü'ye gidemezdik, çünkü o arda kalan son prensti...Aynı
>>>> günlerde bir de duyduk Cahit Arf Öğretim Üyeleri Derneğinde "sosyal
>>>> bilimler bilim değildir!" diyerek kampüste Marx, Engels, Lenin,
>>>> Politzer in kitaplarının "bilimsel" olduğunu savunan ve öğrencileri bu
>>>> yönde cesaretlendiren sosyal bilimler ve iktisat hocalarını çok fena
>>>> kızdırmış, ama karşılarında koskoca ord. prof. Cahit Arf var, herkes suskun
>>>> kalmış. Bugüne gelirsek, bence, bilim, öğrenme, anlama ve keşfetme
>>>> arzusudur. Hangi konuda? derseniz, bu o kadar da mühim değil, derim…
>>>> Bu kadar tarih yeter...Popüler konuşmama fizikle matematiğin şu
>>>> benzerliği ile başladım:Hani Fizikçiler derler ya “boşluk boş
>>>> değildir, kendi enerjisi vardır (casimir effect) ve her şey boşluktan
>>>> oluşmuştur". Bunun matematikteki benzeri boş kümedir. Bütün rakam
>>>> sistemini boş kümeden üretebilirsiniz, (Peano). Bunu Ali Nesin şu
>>>> şekilde dile getirmiştir:  "boş kümeyi boşlamayın, arkadaşlar”. Konuşmama
>>>> devamla fizikle matematiğin ayrıştığı ilk nokta: “fizik sonluda iken
>>>> matematik sonsuzdadır” sözlerime şu örnekleri verdim:
>>>>
>>>> 0+0+0+........= 0 iken
>>>>
>>>> 1+1+1+....    = sonsuz, ve
>>>>
>>>> 1-1+1-1+....  = ya 0 ya 1, yani belirsiz iken
>>>>
>>>> nasssıl oluyor da matematikte ve fizikte şu garip eşitliğe de
>>>> rastlıyoruz?
>>>>
>>>> 1+2+3+....    = -1/12
>>>>
>>>> Konuşmamın (yazımın) sonunda bakalım sizi bu esrarengiz eşitliğe alıştıra
>>>> bilecekmiyim?
>>>>
>>>> Hani şu meşhur söz vardır ya *“alışırsınız alışırsınız”*,  aslında bu
>>>> söz *Turgut Özal *dan önce (Cahit Arf a göre gelmiş geçmiş en hızlı
>>>> matematik dehası)  John von Neumann tarafından söylenmiştir: "Matematikte
>>>> bir şeyleri anlamazsınız, sadece onlara alışırsınız" (İngilizce: "Young
>>>> man, in mathematics you don't understand things. You just get used to them."
>>>>
>>>> Not: Cahit Arf von Neumann için “leb demeden leblebiyi anlayan ve
>>>> problemi ayak üstü anında çözen acayip çok hızlı bir kafa” derken,
>>>> aydın aytuna koridorda duymuş,  Cahit Hoca *Andre Weil*’ i kastederek “biraz
>>>> önce şeytan la telefonda konuştum” demiş.
>>>>
>>>> Şimdi tekrar gelelim konumuza: matematik ile fiziğin dansına, ve neden
>>>> hala bu flörtün kalıcı bir izdivaçla sonuçlanamamasınaaa...Son 50
>>>> yılda teorik fizikte dişe dokunur bir ilerleme yapılamadı deniyor, (Sabine
>>>> Hossenfelder). "her şeyin teorisi" projesi mikro dünya (kuantum) la
>>>> makro dünya (gravitasyon) u tek bir matematiksel yapı altında birleştirmek
>>>> ise bunun mümkün olamayacağını ben şu şekilde ön görebiliyorum: Her şeyden
>>>> önce matematik sonsuz'da iken fizik sonlu'da dır..! Ayrıca, kuantum
>>>> dünyası "discrete" yani sürekli değilken genel izafiyet teorisinin
>>>> kullandığı matematik süreklidir. Bundan dolayıdır ki kimileri de yeni
>>>> bir matematik gerekli diyor. Diğer taraftan teknoloji (deneysel fizik)
>>>> önceden hayal edilemeyecek bir hızla son 50 yıl içinde gelişe gitmekte.
>>>> Şimdi de *Yapay Zeka* ile ele ele... yarınlarımızı bu yönden çok merak
>>>> ediyorum. Teorik açıdan ise yeni bir Einstein bekleniyor... ölme eşeğim
>>>> ölme...
>>>> Bilim Festivalindeki konuşmam iyi geçmedi, bence. Notlarımdaki her şeyi
>>>> anlatamadım. Bir de o notlarımın başından geçenleri bir bilseniz.... 2025
>>>> bilim festivalinde yaşananlar
>>>> <https://docs.google.com/document/d/1SdEpHSjx7i3SiEWOld6a6E3iN8Oy9xp3w6bjMtU8FvQ/edit?usp=sharing>Onca
>>>> da hazırlık yapmıştım, şimdi görüyorum ki bu konularda popüler bir konuşma
>>>> vermek hiç de kolay değil. (Ali Nesin şunu derken haklı: "*Yahu
>>>> halkımız analytic continuation'dan ne anlar! Analytic nedir onu bile
>>>> bilmiyorlardır").* Madem öyle, emeğim boşuna gitmesin, bari popüler
>>>> konuşmamın metnini daha matematiksel bir şekilde fizik-matematik dünyası
>>>> için yazayım istedim. Belki onlar beni anlar. Sonra da yazdıklarımı yapay
>>>> zekaya "şunu bi derle topla" dedim. Ne dese iyi:"Makalenizin orjinal
>>>> versiyonundaki kişisel notları profesyonel bir makale formatına daha uygun
>>>> hale getirdim. Dilerseniz bu kısımları farklı bir şekilde ekleyebiliriz.
>>>> Mesela, "Yazarın Notu" veya "Sonsöz"  gibi bir başlık altında
>>>> toplayabiliriz. Ne dersiniz?"
>>>> İşte makalenizin daha akıcı, anlaşılır ve profesyonel bir hale
>>>> getirilmiş hali:
>>>>
>>>> https://docs.google.com/document/d/e/2PACX-1vQvYZTYt-lhknTtnZQFhijhBkAhRJJMnzbhQrovJiBo5KXa0ozH27wh-bAz6fZwoqDColWT0fQ0ueQG/pub
>>>> yorumlarınızı beklerim.sağlıcakla kalıny.a.
>>>>
>>>> --
>>>> Bu iletiyi Google Grupları'ndaki "yarkty" grubuna abone olduğunuz için
>>>> aldınız.
>>>> Bu grubun aboneliğinden çıkmak ve bu gruptan artık e-posta almamak için
>>>> yarkty+unsubscribe at googlegroups.com adresine e-posta gönderin.
>>>> Bu tartışmayı görüntülemek için
>>>> https://groups.google.com/d/msgid/yarkty/CAJg42Psa_iZA-7zE1RYaSjdfW9Wm%2BGt6az34kgYM_s76mjptmw%40mail.gmail.com
>>>> <https://groups.google.com/d/msgid/yarkty/CAJg42Psa_iZA-7zE1RYaSjdfW9Wm%2BGt6az34kgYM_s76mjptmw%40mail.gmail.com?utm_medium=email&utm_source=footer>
>>>> adresini ziyaret edin.
>>>>
>>>
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20250921/418422ba/attachment-0001.html>
-------------- next part --------------
A non-text attachment was scrubbed...
Name: WhatsApp Image 2025-09-07 at 13.53.35.jpeg
Type: image/jpeg
Size: 74622 bytes
Desc: not available
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20250921/418422ba/attachment-0001.jpeg>