[Turkmath:7243] varsın Ali Nesin "bizim halk ne anlar analytic continuationdan" desin, meğer her şey "analitik devam" da imiş...

Wed Sep 24 15:54:35 UTC 2025

Arkadaşlar, arkadaşlar,
benim yakınımda yaşayan "leb-i derya" birisi var: *Oktay Pashaev*

(*"Edebiyatta leb-i derya, denizle kara arasındaki sınırı ve bu sınırda
oluşan estetik güzellikleri ifade ederken, aynı zamanda denizin uçsuz
bucaksızlığı, sırrı ve derinliğiyle sevgilinin dudakları gibi mecazi
anlamlarla da zenginleşmiştir. Zamanla bu deyim sadece gerçek deniz
kıyısını değil, daha çok denizin büyüleyici ve çekici yanlarını, aşkın ve
güzelliğin imgelerini taşıyan bir sembole dönüşmüştür.")*

Sizlerle son günlerde paylaştığım *"Reele Giden En Kısa Yol Kompleksten
Geçer" *yazıma atfen kendisinin bu konuda 2005 yılında yazdığı ve Assos da
Erdal Beyin de bulunduğu bir ortamda verdiği konuşmanın kopyasını bana
gönderdi. Kendisine çok teşekkür ederken Yapay Zeka ile yaptırdığım Türkçe
tercümesini de aşağıdaki link (bağlantı) da sizlere sunuyorum
Bu arada bu pilav daha çoook su kaldırır...

Kalın sağlıcakla,
y.a.
https://docs.google.com/document/d/1zosBJHa9YrL-9Gpi18Pwh29ajsKvOINdweuRa4kMfKU/edit?usp=sharing
_________
Yilmaz bey,

Concerning analyticity explanation in popular way,

I am attaching my paper in Mantik, Matematik ve Felsefe Assos 2003

Conference and the book.

Erdal bey was also in my talk.

With best

Oktay

___________________

From: *yilmaz akyildiz* <yilmaz.akyildiz at gmail.com>

Date: Sun, Sep 21, 2025 at 9:04 AM
Subject: "Reele Giden En Kısa Yol Kompleksten Geçer": Ramanujan'dan
Riemann'a Bir Yolculuk.. biraz tarih az biraz da Kuantum
To: turkmath <turkmath at bilkent.edu.tr>, tmd <tmd-uye at listweb.bilkent.edu.tr>

Gelin bu bir pazar sohbeti olsun...
yani fazla da ciddiye almayın!içeriğini bilmediğim böyle bir grupta bu tip
yazılar yazmak kolay değildir..ayrıca benim için "*yazmak soyunmak
demektir..."*ama sizleri biraz eğlendirebilir ve biraz da
bilgilendirebilirsem ne mutlu bana. işte o zaman  bu zahmetime değecektir...

bu ayın başında İzmir-Seferihisarda *"**Hypatia Bilim ve  İletişimi
Festivali*” <https://www.hypatiabilimfestival.com/> nde(a la   Wigner)*
"matematikle fiziğin dansı" *ismi altında popüler bir konuşma verdim:

[image: WhatsApp Image 2025-09-07 at 13.53.35.jpeg]
https://www.instagram.com/reel/DObqpw2CFwF/?utm_source=ig_web_copy_linkKonuşmama
"*bilim nedir?"* sorusuyla başlayınca aklıma 1968 ODTÜ günlerim geldi.
Komer'in arabası yakılmış, kampus ateşten bir gömlek gibiydi. Cahit Arf "*ben
de komünistim, bırakın bu işleri, derslerinize çalışın"* diyerek bizi
odasından kovunca biz de gidip ofisini basıp sırtından hançerlediğimiz Feza
Gürsey'e *"kuantum'un bu ülkeye faydası yok, siz bizi yanlış
yönlendiriyorsunuz, biz önce memleketi kurtaracağız"* dediğimizde Feza
Gürsey hocamız az kalsın kalp krizi geçiriyordu. Dekan Erdal İnönü'ye
gidemezdik, çünkü o arda kalan son prensti...Aynı günlerde bir de duyduk Cahit
Arf Öğretim Üyeleri Derneğinde *"sosyal bilimler bilim değildir!"* diyerek
kampüste Marx, Engels, Lenin, Politzer in kitaplarının "*bilimsel*"
olduğunu savunan ve öğrencileri bu yönde cesaretlendiren sosyal bilimler ve
iktisat hocalarını çok fena kızdırmış, ama karşılarında koskoca ord. prof.
Cahit Arf var, herkes suskun kalmış. Bugüne gelirsek, bence,* bilim,
öğrenme, anlama ve keşfetme arzusudur.* Hangi konuda? derseniz, bu o kadar
da mühim değil, derim… Bu kadar tarih yeter...Popüler konuşmama fizikle
matematiğin şu benzerliği ile başladım:Hani Fizikçiler derler ya *“boşluk
boş değildir, kendi enerjisi vardır (casimir effect) ve her şey boşluktan
oluşmuştur"*. Bunun matematikteki benzeri boş kümedir. Bütün rakam
sistemini boş kümeden üretebilirsiniz, (Peano). Bunu Ali Nesin şu şekilde
dile getirmiştir:  "*boş kümeyi boşlamayın, arkadaşlar”. *Konuşmama devamla
fizikle matematiğin ayrıştığı ilk nokta: “*fizik sonluda iken matematik
sonsuzdadır*” sözlerime şu örnekleri verdim:

0+0+0+........= 0 iken

1+1+1+....    = sonsuz, ve

1-1+1-1+....  = ya 0 ya 1, yani belirsiz iken

nasssıl oluyor da matematikte ve fizikte şu garip eşitliğe de rastlıyoruz?

1+2+3+....    = -1/12

Konuşmamın (yazımın) sonunda bakalım sizi bu esrarengiz eşitliğe *alıştıra
bilecekmiyim?*

Hani şu meşhur söz vardır ya *“alışırsınız alışırsınız”**, * aslında
bu söz *Turgut
Özal *dan önce (Cahit Arf a göre gelmiş geçmiş en hızlı matematik
dehası)  *John
von Neumann* tarafından söylenmiştir: *"Matematikte bir şeyleri
anlamazsınız, sadece onlara alışırsınız" (İngilizce: "Young man, in
mathematics you don't understand things. You just get used to them."*

*Not:* Cahit Arf von Neumann için “*leb demeden leblebiyi anlayan ve
problemi ayak üstü anında çözen acayip çok hızlı bir kafa”* derken, aydın
aytuna koridorda duymuş,  Cahit Hoca *Andre Weil*’ i kastederek “*biraz
önce şeytan la telefonda konuştum”* demiş.

Şimdi tekrar gelelim konumuza: matematik ile fiziğin dansına, ve neden hala
bu flörtün kalıcı bir izdivaçla sonuçlanamamasınaaa...Son 50 yılda teorik
fizikte dişe dokunur bir ilerleme yapılamadı deniyor, (Sabine
Hossenfelder). "*her şeyin teorisi*" projesi mikro dünya (kuantum) la makro
dünya (gravitasyon) u tek bir matematiksel yapı altında birleştirmek ise
bunun mümkün olamayacağını ben şu şekilde ön görebiliyorum: Her şeyden
önce *matematik
sonsuz'da iken fizik sonlu'da dır..! *Ayrıca, kuantum dünyası "discrete"
yani sürekli değilken genel izafiyet teorisinin kullandığı matematik
süreklidir. Bundan dolayıdır ki kimileri de yeni bir matematik gerekli
diyor. Diğer taraftan teknoloji (deneysel fizik) önceden hayal edilemeyecek
bir hızla son 50 yıl içinde gelişe gitmekte. Şimdi de *Yapay Zeka* ile ele
ele... yarınlarımızı bu yönden çok merak ediyorum. Teorik açıdan ise yeni
bir Einstein bekleniyor... ölme eşeğim ölme...

Bilim Festivalindeki konuşmam iyi geçmedi, bence. Notlarımdaki her şeyi
anlatamadım. Bir de o notlarımın başından geçenleri bir bilseniz.... 2025
bilim festivalinde yaşananlar
<https://docs.google.com/document/d/1SdEpHSjx7i3SiEWOld6a6E3iN8Oy9xp3w6bjMtU8FvQ/edit?usp=sharing>Onca
da hazırlık yapmıştım, şimdi görüyorum ki bu konularda popüler bir konuşma
vermek hiç de kolay değil. (Ali Nesin şunu derken haklı: "*Yahu halkımız
analytic continuation'dan ne anlar! Analytic nedir onu bile
bilmiyorlardır").* Madem öyle, emeğim boşuna gitmesin, bari popüler
konuşmamın metnini daha matematiksel bir şekilde fizik-matematik dünyası
için yazayım istedim. Belki onlar beni anlar. Sonra da yazdıklarımı yapay
zekaya *"şunu bi derle topla*" dedim. Ne dese iyi:*"Makalenizin orjinal
versiyonundaki kişisel notları profesyonel bir makale formatına daha uygun
hale getirdim. Dilerseniz bu kısımları farklı bir şekilde ekleyebiliriz.
Mesela, "Yazarın Notu" veya "Sonsöz"  gibi bir başlık altında
toplayabiliriz. Ne dersiniz?"*

*İşte makalenizin daha akıcı, anlaşılır ve profesyonel bir hale getirilmiş
hali:*

https://docs.google.com/document/d/e/2PACX-1vQvYZTYt-lhknTtnZQFhijhBkAhRJJMnzbhQrovJiBo5KXa0ozH27wh-bAz6fZwoqDColWT0fQ0ueQG/pub

VE *davamında:*

* <http://goog_1556999047>*

https://docs.google.com/document/d/1yxM5ZpL_qKexKfgKciYXYHBqkQXgyv5qfg46diI9tVw/edit?usp=sharing

<http://goog_1556999048>

https://docs.google.com/document/d/1U1LGRgXKol22DWta4WfNSqHu49C4ZKBYUw81Uw5lfp8/edit?usp=sharing

https://docs.google.com/document/d/1-ijhmH7e-LbQQhSeou1BVSC7P1r1CytjUxwyOA9RXOY/edit?usp=sharing

sağlıcakla kalın
y.a.
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20250924/8ae5f517/attachment-0001.html>
-------------- next part --------------
A non-text attachment was scrubbed...
Name: image001.jpg
Type: image/jpeg
Size: 12790 bytes
Desc: not available
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20250924/8ae5f517/attachment-0001.jpg>
-------------- next part --------------
A non-text attachment was scrubbed...
Name: pashaev.pdf
Type: application/pdf
Size: 2139973 bytes
Desc: not available
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20250924/8ae5f517/attachment-0001.pdf>