[Turkmath:1973] Re: Fwd: Yoneylem arastirmasi

Wed Feb 15 07:09:20 UTC 2017

Ne mutlu ki   size . ..bu anılarınızı  canlı tutuyor . . .yaşıyor gibi
anlatıyorsunuz   . . . Önemli olanı da bizlerle paylaşıyorsunuz

Ne mutlu ki bize . . .biz de  bu güzel anıları dinler ken adeta yaşıyoruz .
. .

Çok teşekkürler sayın Uluğ  Çapar bey . . .

Anılar   ve  sohbet payalaşıldık ça çoğalır   datlanır   sözü  ne kadar
doğru bir sözmüş . . .

15 Şubat 2017 08:37 tarihinde Uluğ Çapar <Ulug.Capar at listweb.bilkent.edu.tr>
yazdı:

> Sevgili Yılmaz,
>
> İyi görüşlerine çok teşekkürler.. Yazıyı gönderdikten sonra unuttuğum iki
> şeye
> hayıflandım biraz." Herkes şimdi ne yapıyor ?" sorusunu cevaplandırırken
> en başta Halim hocadan bahsetmem lazımdı. Belki de bir çok kişi biliyor
> diye
> mi düşündüm ?
>
> Halim Doğrusöz şu sıralarda 94 yaşında (1922 doğumludur) emeritus professor
> olarak O.D.T.Ü. Endüstri mühendisliğinde çalışmağa devam ediyor. Araştırma
> görevlilerine danışmanlik yapıyor, arada seminer hatta ders veriyor.
> Allah daha da uzun ömür versin. Sağlam Rumeli toprağı ! Annesi ileri
> yaşlarına
> kadar onunla birlikte Erciyes dağına gider, Halim Bey kayak yaparken o da
> kızakla kayardı !
>
> Bu bir, ikincisi sevgili Mustafa Akgül'ü de OR'ın genç jenerasyonu içinde
> mutlak saymam gerekirdi.
> Kanada'ya doktoraya gitmeden once  ODTÜ Yöneylem'in en parlak lisansüstü
> öğrencisi idi.
> Doktorası da sanırım mathematical programming üzerine idi, bir yerde OR
> ile ilintili sayılır.
> Daha sonraki yıllarında tamamen computer science'e yöneldi.
>
> Her iki konu için de özür dilerim.
>
> Evet ben ve Barış İTÜ İnşaat Bölümünden, Çelik Parkan ise makineden
> mezunduk.
> Ben İTÜ nün 5 ci son yılında yeni açılan teorik (mühendisliğe gore teorik)
> Uygulamalı Mekanik
> opsiyonunu seçmiştim. Herkes betonarme, su yapıları, yol gibi opsiyonları
> seçerken biz lise özlemi
> çeken 7 deli,
> arkadaşların "bu yaştan sonra kıvrık "d" ler ile uğraşılır mı ?!"
> ikazlarına kulak asmadan bu opsiyona
> gitmiştik. Bu opsiyonda 3 cü yıl matematiği de vardı. Dersin normal hocası
> Tevfik Okyay Kabakçıoğlu
> iken o yıl Almanya'da olduğundan derse ziyaretçi hoca olarak yakın
> arkadaşı Cahit Arf
> gelmişti ve benim matematik maceram öylece başladı sayılır.
> Cahit Bey bu derste hangi konuları kapsamamızı iistediğimizi biz
> öğrencilerden sormuş (allah allah  böyle
> Üniversite hocası olur mu ?!! Biz kürsülerden içeri adımımızı atamaz,
> asistanlarla bile  randevu alarak
> konuşurken!)
> sonra da 3 konuda karar kılmıştı : Analitik fonksiyonlar, Calculus of
> Variation ve Tensor Analysis.
> Derste biz 7 öğrenci dışında İ.Ü. ve başka yerlerden gelen 20-25 kadar da
> asistan, doçent vardı.
>
> Bu detaylar için kusura bakmayın. Bu yaşta insanın biraz çenesi düşüyor.
>
> Bütün liste üyelerine selam ve saygılar,
>
> Uluğ Çapar
>
>
>
>
>
>
>
>
>
> 14 Şubat 2017 23:33 tarihinde yilmaz akyildiz <yilmaz.akyildiz at gmail.com>
> yazdı:
>
>> böyle bir yazıya neden olduğum için kendimi mutlu hissederken Uluğ
>> ağbimize yeni yazmakta olduğu kitabında kolaylık, hatıralarını yazmakta
>> devam ve huzurlu sıhhatli uzun bir ömür diliyorum.
>> iyi ki varsınız..
>> y.a.
>> NOT:
>> 1. Barış Kendirli dostumdan özür dileyemiyorum çünkü ben bu hikayeyi
>> bilmiyordum.
>> 2. Hüseyin Eğinç de (yarı) ben, Barış Kendirli ve Uluğ ağbi gibi itü
>> inşaatlı dır, (1964-69), 2.5 sene Taşkışla da sınıf arkadaşım son 6 yıldır
>> da ege de yakındaşımdır. 50 sene sonra bile anamın hamsili pilavını
>> unutamamış birisidir... bu sitemize nasıl sızdı bilmiyorum. ben neden olmuş
>> olamam. bu arada bu sabah kendisine şener şen - teselli mükafatı olarak şu
>> kısa videoyu göndermiştim. (Cemal Koç Züğürt Ağa için gelmiş-geçmişin en
>> büyük filmi demiştir, ben de aynısını diyorum)
>> https://www.youtube.com/watch?v=zzkHYyJqh7w
>>
>> 2017-02-14 22:42 GMT+02:00 Uluğ Çapar <Ulug.Capar at listweb.bilkent.edu.tr>
>> :
>>
>>> Sevgili Yılmaz,
>>>
>>> Ödüllü soruna şu ana kadar sadece tek bir esprili yanıt sayın Hüseyin
>>> Eğinç'ten geldi.
>>> Başka yanıt geleceğe de benzemiyor.
>>>
>>> Ben bu terimin türetiliş sürecine  şahit olmuş, hatta süreç içinde
>>> bulunmuş
>>> biri olarak değerli liste üyelerine bu konuda bilgi vermekle yükümlü
>>> hissettim
>>> kendimi. Benim tabii ödülü istemem çok garip olur, Hüseyin Eğinç'e ise
>>> "Şener Şen-Kemal Sunal" espri ödülü verilebilir !
>>>
>>> Bu terimi geliştiren kişi şu anda turkmath listesinin üyesidir, arada
>>> yazılar da yazar. fakat "bu terimi ben ürettim" demek tevazuu ile
>>> bağdaşmaz. Onun için bu sessizliğini doğal karşılamak lazım.
>>>
>>> Bu terimi üreten kişi sayın Prof.Dr. Barış Kendirli'dir !Yani
>>> 'Operations Research'
>>> = (OR) dalının Türkçe isim babası, Yöneylem kelimesinin mucidi Barış
>>> Kendirli'dir.
>>> Hikaye kabaca şöyle :
>>>
>>> Bundan yaklaşık yarım asır kadar once ! (daha doğrusu 51,5 yıl once)
>>> Turkiye'nin
>>> OR konusundaki ilk PhD si Halim Doğrusöz TÜBİTAK bünyesi içinde ilk OR
>>> ünitesini kurdu. Verdiği ilana başvuran 100 civarında adaydan 5 kişiyi
>>> kurucu kadroya dahil etti. Bu 5 genç bendeniz, Emin Gezen, Barış
>>> Kendirli,
>>> Muhittin Oral ve Çelik Parkan'dan oluşuyordu, (her yaşlı insan vakti ile
>>> gençtir !)
>>> Ben, Bariş ve Çelik İTÜ çıkışlı mühendislerdik. Emin Fransa'da
>>> tekstil mühendisliği tahsili yapmıştı ve OR konusunda biraz birikimi
>>> vardı. Muhittin ise O.D.T.Ü. de yönetim bilimleri okumuştu. Bu unite devlet
>>> kurumlarından ve  endüstriden uygulamalı projeler almağa başladı. En önemli
>>> ikisi Keban barajı inşaatı iş planlaması ve Sümerbank
>>> reorganizasyonu idi. Keban barajındaki 3000 e yakın proje kaleminin
>>> optimal
>>> bir zamanlama ve iş sırası  içinde yürütülmesi için CPM , PERT ve rassal
>>> CPM gibi teknikleri uygulamağa çalışmıştık. Ha keza Sümerbank'ta da
>>> benzer araştırmalar söz konusu idi.
>>>
>>> Her şey iyi fakat OR'ın Türkçe karşılığı olarak kullanılan "Harekat
>>> Araştırması"
>>> terimi biraz garipseniyordu. Gerçekte Genel Kurmay içinde böyle bir
>>> birim de vardı.
>>> "Harekat" çoğul eki dahil bütünü ile Arapça idi. Ordu ve savaşı
>>> çağrıştıryordu.
>>> Kullanılan diğer karşılıklar "operasyonel araştırma" ve "işlemler
>>> araştırması" idi.
>>> Bunların ilki konuyu ordudan alıp hastaneye sokuyordu (!), ikincide ise
>>> "işlem" lafı çok geneldi, hiç bir şey ifade etmiyordu. "Operations
>>> Research"in meta-mot tercümesi için de başka bir yol gözükmüyordu. Onun
>>> için dendi ki
>>> dalın adını tercüme etmeğe çalışmak yerine dalı yeniden tanımlayalım.
>>> Bunun için bizlerden ve ilgili kişilerden öneriler istendi. Öneriler
>>> toplandı
>>> ve karar için konu ile ilgili herkes (bizim ünite, Genel Kurmay'da
>>> harekat Araştırması şubesi başkanı Albay Mehmet Karavelioğlu , İTÜ ve
>>> İstanbul Üniversitesi 'nde konu ile biraz uzaktan da olsa ilgili Prof.lar
>>> Faruk Akün
>>> ve İlhami Karayalçın, ayrıca dil kousunda Türk Dil Kurumu'nda bir iki
>>> uzman bir konferansa davet edildi. Dil konularına da meraklı arkadaşımız
>>> Barış Kendirli bu konferansa
>>> iki öneri ile geldi : "Erek-izlem araştırması" ve "Yöneylem Araştırması".
>>> Ayıplı kelimeleri de çağrıştıran ilk öneri beğenilmedi, fakat ikincisini
>>> yani "Yöneylem Araştırması" nı herkes tuttu. Türk Dil Kurumcuları da
>>> kelimeyi
>>> çok fonetik ve telaffuzu kolay buldular. Böylece "Yöneylem Araştırması"
>>> adı
>>> resmileşmiş oldu. Dönemin aşırı sol dergisi YÖN ile bağlantılı gözüktüğü
>>> için dönemin siyasilerinden tepkiler geldi, fakat Halim Doğrusöz onları
>>> gayet güzel ikna etmesini bildi ve isim pekişti.
>>>
>>> Halim Bey'in doktora hocası OR dalının kurucularından Russel Ackoff idi.
>>> Halim Bey Yöneylem Araştırması kelimesinin macerasını kendisine
>>> naklettiğinde  Ackoff bunun İngilizce tercümesini sormuş. Halim Bey de
>>> "Research on Directed Actions" diye İngilizce'ye çevirince Ackoff
>>> "Oho, that is much better than English name" demiş ve eklemiş
>>> "that means research on purposeful actions" (Kaynak : Halim Doğrusöz
>>> : Yöneylem Araştırması serüvenim ; YAD yayınları, 2009).
>>>
>>> Peki sonra TÜBİTAK'ın Yöneylem Araştırması Ünitesine ne oldu ?
>>> Ben, Barış Kendirli ve Emin Gezen matematik sevgilerimize mağlup olarak
>>> bir sure sonra birimden ayrıldık, matematik doktoraları yaptık.
>>> Bizlerden sonra
>>> Merih Celasun, Ömer Saatçioğlu, Ünver Çınar ve daha genç jenerasyondan
>>> Çağlar-Sibel Güven , Osman Oğuz, Gündüz Ulusoy Halim Doğrusöz'ün
>>> meşalesini daha uzaklara taşıdılar.  Barış Kendirli yakın zamanlara kadar
>>> Fatih Üniversitesi Matematik Bölümü başkanı idi. Muhittin Oral endüstri
>>> mühendisliği doktorası yaptı, daha sonraları Sabancı Üniversitesi kurucu
>>> dekanlarından oldu. Emin Gezen Dünya Sağlık Teşkilatında görevde iken
>>> Afrika'da ciddi bir felç geçirdi.
>>> Halen Cenevre'de WHO  gözetiminde tedavisi sürüyor. Çelik Parkan da
>>> OR doktorası yaptı, Hong Kong dahil bir çok ülkede görev yaptı ama şu
>>> anda
>>> izini kaybetmiş durumdayız. Bendeniz O.DT:Ü de 15, Yarmouk Üniversitesi
>>> (Ürdün)'nde
>>> 5, Bilkent'te 3, Doğu Akdeniz Üniversitesi (K.K.T.C.) 'nde 12 ,
>>> Sabancı'da
>>> 7 yıl çalıştıktan sonra emekli oldum.  28 ci Ulusal  Matematik
>>> Sempozyumu
>>> (Antalya) 'nda üç konuşma ile özetini vermeğe çaliştığım
>>> "Genelleştirilmiş Fonksiyonların 4 yüzü : doğrusal, doğrusal olmayan,
>>> rassal ve sonsuz boyutlu distribüsyonlar"
>>> başlıklı kitabımı tamamlamağa çalışıyorum (yani Schwartz
>>> distribüsyonları (linear) ve ötesi). Bu konuda benimle yazışmak isteyen
>>> olursa mutlu olurum.
>>>
>>> Yöneylem Üniversityesi TÜBİTAK'ın biraz yanlış kararı ile 1973 te
>>> Gebze'deki
>>> Endüstriyel ve Uygulamalı Araştırmalar bölümüne taşındı ve çöküşe
>>> geçti.
>>> Daha sonra Muhittin Oral Ünitenin başına geçti ama çöküşe engel olamadı.
>>> Ona karsın O.D.T.Ü de gene Halim Hoca'nın girişimleri ile İstatistik ve
>>> Yöneylem Bölümü ve SİBAREN (Sistem Bilimleri Araştırma Enstitüsü) kuruldu.
>>>
>>> George Dantzig'e gelince Yöneylem Araştırmasının en önemli matematiksel
>>> silahlarından Linear Programming  (LP) e bulduğu Simplex algorithması
>>> ile (1947) en önemli katkıyı yapan araştırmacı.
>>>
>>> LP de genelde maximize veya minimize edilmesi (ya da optimize) istenen
>>> n değişkenli bir objective fonksiyonu var. Fakat Constrained
>>> Maxima-Minima nın
>>> daha genel bir hali olarak bu değişkenler eşitsizlikler ile verilen
>>> (diyelim ki
>>> m tane) kısıtı sağlamak zorunda. Bu kısıtlar zaman sınırlamalarını, ya
>>> da
>>> kıt para, enerji veya  endüstriyel girdileri temsil ediyor olabilir. Bu
>>> eşitsizlikler
>>> genelde n boyutlu uzayın konveks bir politopunu belirler. Choquet
>>> teorisi ile
>>> de bağıntılı olarak objective fonksiyonunun optimal değerlere bu konveks
>>> politopun "extreme" noktalarının birinde ulaştığı biliniyor. İşte
>>> Dantzig'in
>>> bulduğu algoritma bu konveks politopun bir extreme  noktasından diğer
>>> extreme noktasına giderek fonksiyonun max veya min. unun nispeten az
>>> adımda bulunma yöntemini veriyor. LP teorisi ve de simplex algoritması
>>> belki de bütün uygulamalı matematiğin en estetik buluşlarından biri..
>>> Fakat gel gör ki bilgisayar bilimlerinin gelişmesi ve de kompleks
>>> sistemlerde değişken sayısının çok fazla olması halinde LP nin simplex
>>> ile çözümü çok bilgisayar zamanı alıyor (üssel karmaşıklık). O zaman
>>> 1960 lı
>>> yıllardan sonra "inner point" algoritmaları geliştiriliyor.
>>>  Hadjiyan  ve Karmarkar tarafından geliştirilen bu algoritmalar üssel
>>> yerine polinomsal bilgisayar zamanı alıyor. İnner point , ellipsoid
>>> algoritmaları-nda konveks polinomun extreme noktalarında gezinmek yerine
>>> bölge içinde
>>> bir noktadan başlıyoruz ve sınıra doğru ilerleyip optimal değeri tam
>>> olarak bulamasak ta ona polinomsal bilgisayar zamanı içinde istenen hata
>>> payı içinde yaklaşabiliyoruz. Exact çözüm yerine istenen yaklaşıklıktaki bu
>>> çözüm uygulama açısından tamamen yeterli oluyor !
>>>
>>> Sıkıcı olmağa başlayan uzun yazımı noktalamadan once sayın Alp Eden
>>> başta olmak üzere yakın zamanlar Türk Matematik tarihi ile ilgilenen
>>> meslektaşlarıma
>>> ilginç bir hususu arzedeyim.
>>>
>>> Sayın hocam Cahit Arf sanırım hiç bir Üniversite ile bağlantılı olmadığı
>>> bir periyotta Genel Kurmay'daki Harekat Ünitesi başkanlğına, ya da tam emin
>>> değilim Eskişehir'deki Hava Kuvvetleri ARGE'sine danışmanlık yapmış ve
>>> bu arada LP problemi ile ilgilenmiş. Ona doğrusal proglamlama
>>> probleminin ne olduğunu anlatmışlar. O da bir çok problemde uyguladığı
>>> sıfırdan başlayarak kurgulamadaki üstün yaratacılığını kullanarak LP
>>> problemi için bir çözüm
>>> bulmuş. Bu çözüm kayıp. Belki Gn Kur. Bşk. lığı veya Hava Kuvvetleri
>>> arşivlerinde mevcuttur. Herhalde Simplexin bulunduğu 1947 den sonradır
>>> çalışması  ama İnner Point algortitmalrının geliştirilmesinden önce
>>> olabilir.
>>>
>>> Cahit Hoca simplex ile ilgili bir makale veya kitap okumuş olamaz.
>>> Hatırlarım
>>> şunu söylerdi : "Ben hiç bir kitabı baştan sona okumadım. Biraz başlarım,
>>> sonra kendim devam ederim. Bir sure sonra bakarım kitapta nereye
>>> gelmişim
>>> diye !"
>>>
>>> Saygılarımla,
>>>
>>> Uluğ Çapar
>>>
>>>
>>>
>>>
>>>
>>>
>>>
>>>
>>>
>>>
>>>
>>>
>>> _______________________________________________
>>> Turkmath mailing list
>>> Turkmath at listweb.bilkent.edu.tr
>>> http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/cgi-bin/mailman/listinfo/turkmath
>>>
>>>
>>
>
> _______________________________________________
> Turkmath mailing list
> Turkmath at listweb.bilkent.edu.tr
> http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/cgi-bin/mailman/listinfo/turkmath
>
>
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20170215/4cd31005/attachment-0001.html>