[Turkmath:1979] Fwd: Fwd: Yoneylem arastirmasi

Wed Feb 15 14:00:32 UTC 2017

İyi görüşleriniz için çok teşekkürler Hüseyin Eğinç bey.. Dediğim gibi
biraz çenemiz, biraz da klavyemiz
düştü bu yaşlarda ! Eski olayları bugün yaşıyor gibi anlatabiliyoruz !

turkmath ağı dolayısıyla tanışmış olduk ama inşallah gelecekte iki eski
inşaat mühendisi olarak ta bir araya geliriz.

Selam ve Saygılar,

Uluğ Çapar

15 Şubat 2017 09:09 tarihinde Hüseyin Eğinç <huseyin.eginc at gmail.com> yazdı:

> Ne mutlu ki   size . ..bu anılarınızı  canlı tutuyor . . .yaşıyor gibi
> anlatıyorsunuz   . . . Önemli olanı da bizlerle paylaşıyorsunuz
>
> Ne mutlu ki bize . . .biz de  bu güzel anıları dinler ken adeta yaşıyoruz
> . . .
>
> Çok teşekkürler sayın Uluğ  Çapar bey . . .
>
> Anılar   ve  sohbet payalaşıldık ça çoğalır   datlanır   sözü  ne kadar
> doğru bir sözmüş . . .
>
>
>
> 15 Şubat 2017 08:37 tarihinde Uluğ Çapar <Ulug.Capar at listweb.bilkent.
> edu.tr> yazdı:
>
> Sevgili Yılmaz,
>>
>> İyi görüşlerine çok teşekkürler.. Yazıyı gönderdikten sonra unuttuğum iki
>> şeye
>> hayıflandım biraz." Herkes şimdi ne yapıyor ?" sorusunu cevaplandırırken
>> en başta Halim hocadan bahsetmem lazımdı. Belki de bir çok kişi biliyor
>> diye
>> mi düşündüm ?
>>
>> Halim Doğrusöz şu sıralarda 94 yaşında (1922 doğumludur) emeritus
>> professor
>> olarak O.D.T.Ü. Endüstri mühendisliğinde çalışmağa devam ediyor. Araştırma
>> görevlilerine danışmanlik yapıyor, arada seminer hatta ders veriyor.
>> Allah daha da uzun ömür versin. Sağlam Rumeli toprağı ! Annesi ileri
>> yaşlarına
>> kadar onunla birlikte Erciyes dağına gider, Halim Bey kayak yaparken o da
>> kızakla kayardı !
>>
>> Bu bir, ikincisi sevgili Mustafa Akgül'ü de OR'ın genç jenerasyonu içinde
>> mutlak saymam gerekirdi.
>> Kanada'ya doktoraya gitmeden once  ODTÜ Yöneylem'in en parlak lisansüstü
>> öğrencisi idi.
>> Doktorası da sanırım mathematical programming üzerine idi, bir yerde OR
>> ile ilintili sayılır.
>> Daha sonraki yıllarında tamamen computer science'e yöneldi.
>>
>> Her iki konu için de özür dilerim.
>>
>> Evet ben ve Barış İTÜ İnşaat Bölümünden, Çelik Parkan ise makineden
>> mezunduk.
>> Ben İTÜ nün 5 ci son yılında yeni açılan teorik (mühendisliğe gore
>> teorik) Uygulamalı Mekanik
>> opsiyonunu seçmiştim. Herkes betonarme, su yapıları, yol gibi opsiyonları
>> seçerken biz lise özlemi
>> çeken 7 deli,
>> arkadaşların "bu yaştan sonra kıvrık "d" ler ile uğraşılır mı ?!"
>> ikazlarına kulak asmadan bu opsiyona
>> gitmiştik. Bu opsiyonda 3 cü yıl matematiği de vardı. Dersin normal
>> hocası Tevfik Okyay Kabakçıoğlu
>> iken o yıl Almanya'da olduğundan derse ziyaretçi hoca olarak yakın
>> arkadaşı Cahit Arf
>> gelmişti ve benim matematik maceram öylece başladı sayılır.
>> Cahit Bey bu derste hangi konuları kapsamamızı iistediğimizi biz
>> öğrencilerden sormuş (allah allah  böyle
>> Üniversite hocası olur mu ?!! Biz kürsülerden içeri adımımızı atamaz,
>> asistanlarla bile  randevu alarak
>> konuşurken!)
>> sonra da 3 konuda karar kılmıştı : Analitik fonksiyonlar, Calculus of
>> Variation ve Tensor Analysis.
>> Derste biz 7 öğrenci dışında İ.Ü. ve başka yerlerden gelen 20-25 kadar da
>> asistan, doçent vardı.
>>
>> Bu detaylar için kusura bakmayın. Bu yaşta insanın biraz çenesi düşüyor.
>>
>> Bütün liste üyelerine selam ve saygılar,
>>
>> Uluğ Çapar
>>
>>
>>
>>
>>
>>
>>
>>
>>
>> 14 Şubat 2017 23:33 tarihinde yilmaz akyildiz <yilmaz.akyildiz at gmail.com>
>> yazdı:
>>
>>> böyle bir yazıya neden olduğum için kendimi mutlu hissederken Uluğ
>>> ağbimize yeni yazmakta olduğu kitabında kolaylık, hatıralarını yazmakta
>>> devam ve huzurlu sıhhatli uzun bir ömür diliyorum.
>>> iyi ki varsınız..
>>> y.a.
>>> NOT:
>>> 1. Barış Kendirli dostumdan özür dileyemiyorum çünkü ben bu hikayeyi
>>> bilmiyordum.
>>> 2. Hüseyin Eğinç de (yarı) ben, Barış Kendirli ve Uluğ ağbi gibi itü
>>> inşaatlı dır, (1964-69), 2.5 sene Taşkışla da sınıf arkadaşım son 6 yıldır
>>> da ege de yakındaşımdır. 50 sene sonra bile anamın hamsili pilavını
>>> unutamamış birisidir... bu sitemize nasıl sızdı bilmiyorum. ben neden olmuş
>>> olamam. bu arada bu sabah kendisine şener şen - teselli mükafatı olarak şu
>>> kısa videoyu göndermiştim. (Cemal Koç Züğürt Ağa için gelmiş-geçmişin en
>>> büyük filmi demiştir, ben de aynısını diyorum)
>>> https://www.youtube.com/watch?v=zzkHYyJqh7w
>>>
>>> 2017-02-14 22:42 GMT+02:00 Uluğ Çapar <Ulug.Capar at listweb.bilkent.edu.tr
>>> >:
>>>
>>>> Sevgili Yılmaz,
>>>>
>>>> Ödüllü soruna şu ana kadar sadece tek bir esprili yanıt sayın Hüseyin
>>>> Eğinç'ten geldi.
>>>> Başka yanıt geleceğe de benzemiyor.
>>>>
>>>> Ben bu terimin türetiliş sürecine  şahit olmuş, hatta süreç içinde
>>>> bulunmuş
>>>> biri olarak değerli liste üyelerine bu konuda bilgi vermekle yükümlü
>>>> hissettim
>>>> kendimi. Benim tabii ödülü istemem çok garip olur, Hüseyin Eğinç'e ise
>>>> "Şener Şen-Kemal Sunal" espri ödülü verilebilir !
>>>>
>>>> Bu terimi geliştiren kişi şu anda turkmath listesinin üyesidir, arada
>>>> yazılar da yazar. fakat "bu terimi ben ürettim" demek tevazuu ile
>>>> bağdaşmaz. Onun için bu sessizliğini doğal karşılamak lazım.
>>>>
>>>> Bu terimi üreten kişi sayın Prof.Dr. Barış Kendirli'dir !Yani
>>>> 'Operations Research'
>>>> = (OR) dalının Türkçe isim babası, Yöneylem kelimesinin mucidi Barış
>>>> Kendirli'dir.
>>>> Hikaye kabaca şöyle :
>>>>
>>>> Bundan yaklaşık yarım asır kadar once ! (daha doğrusu 51,5 yıl once)
>>>> Turkiye'nin
>>>> OR konusundaki ilk PhD si Halim Doğrusöz TÜBİTAK bünyesi içinde ilk OR
>>>> ünitesini kurdu. Verdiği ilana başvuran 100 civarında adaydan 5 kişiyi
>>>> kurucu kadroya dahil etti. Bu 5 genç bendeniz, Emin Gezen, Barış
>>>> Kendirli,
>>>> Muhittin Oral ve Çelik Parkan'dan oluşuyordu, (her yaşlı insan vakti
>>>> ile gençtir !)
>>>> Ben, Bariş ve Çelik İTÜ çıkışlı mühendislerdik. Emin Fransa'da
>>>> tekstil mühendisliği tahsili yapmıştı ve OR konusunda biraz birikimi
>>>> vardı. Muhittin ise O.D.T.Ü. de yönetim bilimleri okumuştu. Bu unite devlet
>>>> kurumlarından ve  endüstriden uygulamalı projeler almağa başladı. En önemli
>>>> ikisi Keban barajı inşaatı iş planlaması ve Sümerbank
>>>> reorganizasyonu idi. Keban barajındaki 3000 e yakın proje kaleminin
>>>> optimal
>>>> bir zamanlama ve iş sırası  içinde yürütülmesi için CPM , PERT ve rassal
>>>> CPM gibi teknikleri uygulamağa çalışmıştık. Ha keza Sümerbank'ta da
>>>> benzer araştırmalar söz konusu idi.
>>>>
>>>> Her şey iyi fakat OR'ın Türkçe karşılığı olarak kullanılan "Harekat
>>>> Araştırması"
>>>> terimi biraz garipseniyordu. Gerçekte Genel Kurmay içinde böyle bir
>>>> birim de vardı.
>>>> "Harekat" çoğul eki dahil bütünü ile Arapça idi. Ordu ve savaşı
>>>> çağrıştıryordu.
>>>> Kullanılan diğer karşılıklar "operasyonel araştırma" ve "işlemler
>>>> araştırması" idi.
>>>> Bunların ilki konuyu ordudan alıp hastaneye sokuyordu (!), ikincide ise
>>>> "işlem" lafı çok geneldi, hiç bir şey ifade etmiyordu. "Operations
>>>> Research"in meta-mot tercümesi için de başka bir yol gözükmüyordu. Onun
>>>> için dendi ki
>>>> dalın adını tercüme etmeğe çalışmak yerine dalı yeniden tanımlayalım.
>>>> Bunun için bizlerden ve ilgili kişilerden öneriler istendi. Öneriler
>>>> toplandı
>>>> ve karar için konu ile ilgili herkes (bizim ünite, Genel Kurmay'da
>>>> harekat Araştırması şubesi başkanı Albay Mehmet Karavelioğlu , İTÜ ve
>>>> İstanbul Üniversitesi 'nde konu ile biraz uzaktan da olsa ilgili Prof.lar
>>>> Faruk Akün
>>>> ve İlhami Karayalçın, ayrıca dil kousunda Türk Dil Kurumu'nda bir iki
>>>> uzman bir konferansa davet edildi. Dil konularına da meraklı
>>>> arkadaşımız Barış Kendirli bu konferansa
>>>> iki öneri ile geldi : "Erek-izlem araştırması" ve "Yöneylem
>>>> Araştırması".
>>>> Ayıplı kelimeleri de çağrıştıran ilk öneri beğenilmedi, fakat ikincisini
>>>> yani "Yöneylem Araştırması" nı herkes tuttu. Türk Dil Kurumcuları da
>>>> kelimeyi
>>>> çok fonetik ve telaffuzu kolay buldular. Böylece "Yöneylem Araştırması"
>>>> adı
>>>> resmileşmiş oldu. Dönemin aşırı sol dergisi YÖN ile bağlantılı gözüktüğü
>>>> için dönemin siyasilerinden tepkiler geldi, fakat Halim Doğrusöz onları
>>>> gayet güzel ikna etmesini bildi ve isim pekişti.
>>>>
>>>> Halim Bey'in doktora hocası OR dalının kurucularından Russel Ackoff idi.
>>>> Halim Bey Yöneylem Araştırması kelimesinin macerasını kendisine
>>>> naklettiğinde  Ackoff bunun İngilizce tercümesini sormuş. Halim Bey de
>>>> "Research on Directed Actions" diye İngilizce'ye çevirince Ackoff
>>>> "Oho, that is much better than English name" demiş ve eklemiş
>>>> "that means research on purposeful actions" (Kaynak : Halim Doğrusöz
>>>> : Yöneylem Araştırması serüvenim ; YAD yayınları, 2009).
>>>>
>>>> Peki sonra TÜBİTAK'ın Yöneylem Araştırması Ünitesine ne oldu ?
>>>> Ben, Barış Kendirli ve Emin Gezen matematik sevgilerimize mağlup olarak
>>>> bir sure sonra birimden ayrıldık, matematik doktoraları yaptık.
>>>> Bizlerden sonra
>>>> Merih Celasun, Ömer Saatçioğlu, Ünver Çınar ve daha genç jenerasyondan
>>>> Çağlar-Sibel Güven , Osman Oğuz, Gündüz Ulusoy Halim Doğrusöz'ün
>>>> meşalesini daha uzaklara taşıdılar.  Barış Kendirli yakın zamanlara kadar
>>>> Fatih Üniversitesi Matematik Bölümü başkanı idi. Muhittin Oral endüstri
>>>> mühendisliği doktorası yaptı, daha sonraları Sabancı Üniversitesi kurucu
>>>> dekanlarından oldu. Emin Gezen Dünya Sağlık Teşkilatında görevde iken
>>>> Afrika'da ciddi bir felç geçirdi.
>>>> Halen Cenevre'de WHO  gözetiminde tedavisi sürüyor. Çelik Parkan da
>>>> OR doktorası yaptı, Hong Kong dahil bir çok ülkede görev yaptı ama şu
>>>> anda
>>>> izini kaybetmiş durumdayız. Bendeniz O.DT:Ü de 15, Yarmouk Üniversitesi
>>>> (Ürdün)'nde
>>>> 5, Bilkent'te 3, Doğu Akdeniz Üniversitesi (K.K.T.C.) 'nde 12 ,
>>>> Sabancı'da
>>>> 7 yıl çalıştıktan sonra emekli oldum.  28 ci Ulusal  Matematik
>>>> Sempozyumu
>>>> (Antalya) 'nda üç konuşma ile özetini vermeğe çaliştığım
>>>> "Genelleştirilmiş Fonksiyonların 4 yüzü : doğrusal, doğrusal olmayan,
>>>> rassal ve sonsuz boyutlu distribüsyonlar"
>>>> başlıklı kitabımı tamamlamağa çalışıyorum (yani Schwartz
>>>> distribüsyonları (linear) ve ötesi). Bu konuda benimle yazışmak isteyen
>>>> olursa mutlu olurum.
>>>>
>>>> Yöneylem Üniversityesi TÜBİTAK'ın biraz yanlış kararı ile 1973 te
>>>> Gebze'deki
>>>> Endüstriyel ve Uygulamalı Araştırmalar bölümüne taşındı ve çöküşe
>>>> geçti.
>>>> Daha sonra Muhittin Oral Ünitenin başına geçti ama çöküşe engel olamadı.
>>>> Ona karsın O.D.T.Ü de gene Halim Hoca'nın girişimleri ile İstatistik ve
>>>> Yöneylem Bölümü ve SİBAREN (Sistem Bilimleri Araştırma Enstitüsü) kuruldu.
>>>>
>>>> George Dantzig'e gelince Yöneylem Araştırmasının en önemli matematiksel
>>>> silahlarından Linear Programming  (LP) e bulduğu Simplex algorithması
>>>> ile (1947) en önemli katkıyı yapan araştırmacı.
>>>>
>>>> LP de genelde maximize veya minimize edilmesi (ya da optimize) istenen
>>>> n değişkenli bir objective fonksiyonu var. Fakat Constrained
>>>> Maxima-Minima nın
>>>> daha genel bir hali olarak bu değişkenler eşitsizlikler ile verilen
>>>> (diyelim ki
>>>> m tane) kısıtı sağlamak zorunda. Bu kısıtlar zaman sınırlamalarını, ya
>>>> da
>>>> kıt para, enerji veya  endüstriyel girdileri temsil ediyor olabilir. Bu
>>>> eşitsizlikler
>>>> genelde n boyutlu uzayın konveks bir politopunu belirler. Choquet
>>>> teorisi ile
>>>> de bağıntılı olarak objective fonksiyonunun optimal değerlere bu konveks
>>>> politopun "extreme" noktalarının birinde ulaştığı biliniyor. İşte
>>>> Dantzig'in
>>>> bulduğu algoritma bu konveks politopun bir extreme  noktasından diğer
>>>> extreme noktasına giderek fonksiyonun max veya min. unun nispeten az
>>>> adımda bulunma yöntemini veriyor. LP teorisi ve de simplex algoritması
>>>> belki de bütün uygulamalı matematiğin en estetik buluşlarından biri..
>>>> Fakat gel gör ki bilgisayar bilimlerinin gelişmesi ve de kompleks
>>>> sistemlerde değişken sayısının çok fazla olması halinde LP nin simplex
>>>> ile çözümü çok bilgisayar zamanı alıyor (üssel karmaşıklık). O zaman
>>>> 1960 lı
>>>> yıllardan sonra "inner point" algoritmaları geliştiriliyor.
>>>>  Hadjiyan  ve Karmarkar tarafından geliştirilen bu algoritmalar üssel
>>>> yerine polinomsal bilgisayar zamanı alıyor. İnner point , ellipsoid
>>>> algoritmaları-nda konveks polinomun extreme noktalarında gezinmek yerine
>>>> bölge içinde
>>>> bir noktadan başlıyoruz ve sınıra doğru ilerleyip optimal değeri tam
>>>> olarak bulamasak ta ona polinomsal bilgisayar zamanı içinde istenen hata
>>>> payı içinde yaklaşabiliyoruz. Exact çözüm yerine istenen yaklaşıklıktaki bu
>>>> çözüm uygulama açısından tamamen yeterli oluyor !
>>>>
>>>> Sıkıcı olmağa başlayan uzun yazımı noktalamadan once sayın Alp Eden
>>>> başta olmak üzere yakın zamanlar Türk Matematik tarihi ile ilgilenen
>>>> meslektaşlarıma
>>>> ilginç bir hususu arzedeyim.
>>>>
>>>> Sayın hocam Cahit Arf sanırım hiç bir Üniversite ile bağlantılı
>>>> olmadığı bir periyotta Genel Kurmay'daki Harekat Ünitesi başkanlğına, ya da
>>>> tam emin
>>>> değilim Eskişehir'deki Hava Kuvvetleri ARGE'sine danışmanlık yapmış ve
>>>> bu arada LP problemi ile ilgilenmiş. Ona doğrusal proglamlama
>>>> probleminin ne olduğunu anlatmışlar. O da bir çok problemde uyguladığı
>>>> sıfırdan başlayarak kurgulamadaki üstün yaratacılığını kullanarak LP
>>>> problemi için bir çözüm
>>>> bulmuş. Bu çözüm kayıp. Belki Gn Kur. Bşk. lığı veya Hava Kuvvetleri
>>>> arşivlerinde mevcuttur. Herhalde Simplexin bulunduğu 1947 den sonradır
>>>> çalışması  ama İnner Point algortitmalrının geliştirilmesinden önce
>>>> olabilir.
>>>>
>>>> Cahit Hoca simplex ile ilgili bir makale veya kitap okumuş olamaz.
>>>> Hatırlarım
>>>> şunu söylerdi : "Ben hiç bir kitabı baştan sona okumadım. Biraz
>>>> başlarım,
>>>> sonra kendim devam ederim. Bir sure sonra bakarım kitapta nereye
>>>> gelmişim
>>>> diye !"
>>>>
>>>> Saygılarımla,
>>>>
>>>> Uluğ Çapar
>>>>
>>>>
>>>>
>>>>
>>>>
>>>>
>>>>
>>>>
>>>>
>>>>
>>>>
>>>>
>>>> _______________________________________________
>>>> Turkmath mailing list
>>>> Turkmath at listweb.bilkent.edu.tr
>>>> http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/cgi-bin/mailman/listinfo/turkmath
>>>>
>>>>
>>>
>>
>> _______________________________________________
>> Turkmath mailing list
>> Turkmath at listweb.bilkent.edu.tr
>> http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/cgi-bin/mailman/listinfo/turkmath
>>
>>
>
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/attachments/20170215/705f5cc5/attachment-0001.html>